Sabah Ekmek Kokuyor

Öncesi

Yüzlerde boş bir ifade. Bu adam ne diyorcasına şaşkın bakışlar...

Tekrar soruyorum.

Hamur yoğuranlar, kasadaki adam adını ilk kez duydukları bir ekmeğin şaşkınlığı ile boş boş bakıyorlar hâlâ... Donuk bir an. Kocaman bir söz boşluğu. Şaşkınlık.  Fırının sıcağı vursa da ekmek kokusuyla birlikte yüzlerimize, sabahın erkenindeki bu an sanki rüya. Altını çiziyorum bir kez daha: "Buradan aldım, alıyordum, burada tanıdım, bildim ekmeği ben..."

Tık yok.

Kendimden şüphe duyuyorum. Sanki zihnimin bana bir oyunu. Bir yanılsama... Öylesine boş bakışlar. Anlatıyorum, anlatıyorum... ama nafile. Unutturulmuş! Rüya şaşkınlığıyla çıkıyorum dışarı. Sabahın ayazı vuruyor yüzüme. Başka başka fırınlara da soruyoruz. Yok. Sanki hiç olmamış. En son ne zaman aldığımı bilmiyorum. Oysa zaman dün almışım gibi; zihnim bir boşluktan bakmıyor, son anla soruyor elbette... Ama yine de nasıl hatırlamaz 30'lu yaşlar civarındaki bu insanlar? diye düşünüyorum. 5-6 yaşlarında ilk kez gittiğim babamın tamirhanesinde içtiğim, soğusun diye önce çay tabağına boşaltılmış oraleti bile hatırlayan ben, şaşkınım. Üzülüyorum. Burası Havza; kurtuluşa giden yolda önemli bir kavşak. Atatürk'ün ayak izleri var. Bulunduğumuz noktanın daha yukarısında biraz sonra uğrayacağımız ev; O'nun Sivas, Erzurum öncesi kaldığı, belki uyumadan ya da bir kısa kestirme ile kongrelerde yapacağı konuşmaları düşündüğü, son notlarını aldığı ev ve o ekmekle, Ata Ekmeği ile yaptığı kahvaltı, ne olacak?!

O ekmek sanki burada hiç olmamış...

Keyfim sabah ayazında buz kesiyor, sonra yere düşüp parçalanıyor.

 

Sonra bir gün, aradan geçen epey zaman sonra bir sabah semtimdeki, sevdiğim ve her zamanki fırınıma ekmek almaya gidiyorum. Yeni ve zenginleştirilmiş bir tabela asılmış; yeni sahibi olduğunu düşündüğüm kişi o tabelaya bakıyor, fırının adını değiştirmemiş. Dikkatimi çeken bir detay var; ürün yelpazesi içinde onun adı. Ata Ekmeği. Soruyorum. Yapmayı istiyor, heyecanı var. Kıpır kıpır. Havza'da yaşadığım andan söz ediyorum. Daha da coşkuyla anlatıyor. Özel bir ekmek olduğunun altını çiziyor. Doğal yöntemlerle yoğrulmalı, katkıları var ve doğal, ve en önemlisi Karakılçık buğdayından un olmalı ama gerçek bir değirmende ya da eski usul bir un fabrikasında özüne sadık kalarak üretilmeli... "Bulacağım ve yapacağım," diyor. Bilen biriyle rastlaşmanın mutluluğuysa heyecanını harlıyor, "Senin için yapacağım," diyerek de gaza basıyor.

Enn Sevdiğim Kadın'ı ekmekle tanıştıramamış olmanın üzüntüsü içimde. Heyecanlarım golü yedi tamam ama en çok yok oluşa ve belki de kısa bir zaman dilimi içinde hatırlanmayacak kadar unutuluşuna üzülüyorum. Bir gelenek yok oluyor... Atatürk Sivas'a gittiğinde de, Erzurum'da da ona bu ekmek yapılıyor. Oysa bu bölgede Ladik gölünden çıkıp Havza üzerinden Yeşilırmak'a giden, bütün ırmaklar kuzeye akarken o inadına güneye akan ve bu nedenle de adı Tersakan olan gürül gürül çay üzerinde ve yemyeşillikler içinde sıra sıra değirmenler var. Sonra usulca usulca yerlerini büyüklü küçüklü fabrikalar almaya başlıyor, sonra tepeden geçen bir duble yol yapılıyor ve yeni Türkiye düzeninde bir sürü özel şey göz önlerinden ideolojik yaklaşımlarla usul usul kalkıyor. Sanki bilinçli bir kıskançlıkla unutturuluyor.

Çarpık yapılaşmanın içinde yenilenmeye çalışılan evlere ulaşınca fabrika ayarlarıma dönüyorum. Gözlerimizi çirkinliklere off konumuna getirip ruhumuzu diriltiyoruz. Irmak kıyısındaki diğer pazar yerini geziyor oradan taş binasıyla sevimli ilkokula yürüyoruz. Bahçe duvarına çıkıp pencereye adımını atıyor ve sınıfın içine bakıyor enn sevdiğim, aynı zamanda bir afacan olan kadın. Bu an kaçmaz! Elleri ile demire tutunmuşken ve dikkatle adımını pencereye atmak üzereyken... klik. An artık zihnimde ve bir fotoğraf karesinde... Çok eğleniyoruz. Yeni okul binasına da selam çakıyoruz ki eğitim şart. Bu eğlenceli adımlarla taş döşeli ara sokakları ve eski bir kaç evi daha talan ederek tepeye, şifalı sular, oteller ve hamamlar bölgesine doğru tırmanmaya başlıyoruz.

Bu sevimli ve virajlı yokuş üzerinde bayıldığım bir şey var: İlçe itfaiyesi. Minik bir binanın altındaki mini garaj ve orada bekleyen iki aracın bana oyuncak hissi veren hali her seferinde çocuk sevinçlerimi zıplatıyor ve çok mutlu ediyor beni. Onun hemen köşe başında da Atatürk'ün kaldığı ev. Elbette müze. Şu saatte kapalı ama merdivenlerini çıkıp pencerelerinden içeriye göz atmamıza engel değil bu...

Ve tam hamamlar, oteller ve güzel camiler bölgesine varmak üzereyken; yeşile çalan köy mavisi tonlu pencere ve kapı ahşapları muhteşem, içerisi her daim loş, taban döşemeleri mazotlu tahta, manzarası panoramik, kadim bir kahve var. Müdavimleri ve çerçevelerle aynı tonda ama daha mavi simit sandığı ile o kadar geçmişten ve o kadar tatlı ki... Önünde mini bir havuz, elbette fıskiye, çam ve şahane söğüt ağaçları... Kuşbakışı Havza. Az sonra varacağız. Loş ve bir kaç yaşlının olduğu iç kısma geçeceğiz, vadiyi gören kenar pencerelerden birinin önündeki masaya oturacağız; soba çıtırdıyacak ve ben "İki çay lütfen," diyeceğim. Sonra da kapının hemen yanındaki minik, camekanlı tezgahtan dumanı üstünde iki simit alarak çayların yanına ekleyeceğim.

Son virajı bu hevesle dönüyorum. O da ne?!! Yok. Yıkılmış ve yerinde betonu bol ucube bir park oluşmuş. Ağızlarından ecdat lafını düşürmeyenlerin gazabına uğramış... Issızlık!

Yılmıyor, gözlerimizi off yapıp çirkinliklerden azade kılıyor, uçurumun kenarına yanaşıp ardımızda o kahve varmışçasına ilçeye ve uzaklarına bakıyoruz. Önceki yazıda fotoğrafı olan perili köşkse bizi bizden alıyor. Nedense o an zihnimde Rock  Müzik çalıyor. Bir pansiyonmuş anladığım... Ne de yakışmış doğaya ama zevk yoksunu, içinde hamamları da olan yeni ve çarpık otellere yenik düşmüş. Oysa orada kalıp, eski hamamlardan birine gidip, sonra dönüp o evde uyumanın keyfi ne de güzeldir! Eski hamamlar yeni yapılmış otellere nazire yapıyor. Hakeza kadim, kasılmayan, zarif ve sıcak camiler de yenilerine... Bu minvalde en tepeye varıyor, oradaki türbe ve minik külliyeyi ziyaret edip dualarımızı ediyor. Biraz daha geçmiş soluyor. Sonra da kardeşle buluşmak için başka başka sokaklara ve güzel evlere dala dala geri dönüyoruz.

Merzifon girişinde, tam garajların önünde kardeşle vedalaşıyor, otogarın kenarındaki çocukluktan beri bayıldığım kırık dökük ahşap dükkânlı, ağaçları güzel mini bulvardan yürüyor, Ankara tadı veren otelin fotoğrafını çekiyor, o esnada bir Merzifon gecesi düşlüyor, ilçenin dinamizmine, yani merkezine doğru ilerliyor ama bir boş dükkanın önünde mecburen kalıyoruz. Bir zamanlar BİM olduğunu anlıyoruz. Cama yapıştırılmış sızlanmayı okuyor, okudukça bir karakter tasavvur ediyor, güldükçe gülüyoruz.

 

Not: Uzun zamandır Havza'ya gitmedim, bir yiğit geçmişi hatırlayıp da ekmeği yapmaya başladı mı bilmiyorum. Ancak Sivas'da, Ankara'da ülkenin başka şehirlerindeki bazı fırınlarında -özüne ne kadar sadakatle olduğunu bilmemekle birlikte- yapıldığını, netten edindiğim bilgiler ışığında biliyorum.

Devam edecek...

Ne Güzel Bir Gün

Öncesi


Hafta sonları özellikle gelmenin yanı sıra bu istikamete her çıktığımızda mutlak uğradığımız bir yer var. Ağamız bu klasiği ihmal etmiyor ve ana yoldan usulca ayrılarak park ediyor. Sıcak arabadan inince yolculuğun ve mahmurluğun en güzel eşlikçisi sabah soğuğu suratlarımızı okşarken, sakinlik elimizden tutuyor. Buzz gibi sularda ellerimizi, yüzümüzü yıkıyor, ciltlerimiz ve ruhlarımızı da bu sayede iyice diriltiyoruz. Sabah erkeninin titreten bu tatlı ve temiz soğuğunda mekânın yamaca çıkıntı bölümüne geçiyor ve her zamanki masamıza oturuyoruz. Enfes bir manzara. Epeyi aşağıda, çakıl taşları üzerinden usulca akan bir dere ve onun iki kenarından yükselen yemyeşil yamaçlar... Burası yolüstü menemencileri ile meşhur Çakallı.

Kağıtlar masaya seriliyor, siparişler veriliyor; miss gibi köy tereyağı, bal ve bir kaç zeytin tadımlık olarak yerlerini alırken, dumanı üstünde yöre ekmekleri miss kokularını yayıyor.

Onlarla tatlanırken ve açılırken hücreleri damakların... Tereyağı kokan baş döndürücü menemen ve kavurmalı yumurta masadaki yerlerini alıyor. Ve tabii ki karışık bir turşu tabağı...

Gelsin kaynak suyundan çaylar!

Şimdi istikamet Havza.

Kardeş bizi ilçe girişinde bırakıyor ve sanayi sitesine müşteri ziyaretleri için dönüyor...

O'nu bir ekmekle tanıştırma anını planlıyorum; ama ben için izi çok kıymetli, hayatımın en sevimli, en özel istasyonlarından birini, siloları ve pazar yerini es geçmeden... Bir an var; hafıza kartımda yer etmiş ve hiç silinmeyecek, O'na heyecanla anlatmam gereken bir an! Kaç 10 yıl sonra aynı anı yaşayarak anlatıyorum enn sevdiğim kadına ve kaç yıl sonra şu satırları yazarken yakalıyorum yine yüzümdeki o şefkatli ve kıymetli gülüşü.

"İşlerimi halletmiş, pazarda dolaşmış, bir küçük lokantada enfes ve tekmil bir işkembe çorbasının tadını çıkarmış, akşamın loşluğunun çöktüğü minik istasyona varmış, biletimi alıp Sivas'tan gelecek treni beklemeye başlamıştım.  Pazarın kurulduğu bir gündü, bense yirmilerin başındayım, askerlikle işi bir arada götürüyorum. Genel bir müşteri ziyaretleri dönüşü müydü yoksa haftasonu eve gelişim miydi çok hatırlamıyorum; belki de tek bir noktaya tahsilat için yapılmış bir ziyaretti, bilmiyorum... Amasya'dan otobüsle varmış, işi halletmiş, onunla devam etmek için Sivas'tan gelecek treni bekliyordum. Akşam üzerinin loş ışığı ile aydınlanıyordu küçük ve eskinin güzelliğini taşıyan bekleme salonu. Bir iki öğrenci, şık mantolu, orta yaşın üstü zarif çantalı, avukat olabileceğini düşündürten zarif bir hanımefendi, eskinin şirinliği buram buram istasyon, boş vagonlar ve zaman eskisinden ışınlanmış, tombulca, temiz yüzlü, emekliliği gelmiş ama tren aşkı sönmemiş çok sevimli gişe memuru ve ben; bir rüyanın oyuncuları gibiydik. Gününse ruhları dürtükleyen saatleri...*

Bir kasketli, köylü ve o gün kurulmuş pazarda ürünlerini satıp nafakasını çıkarmış yüzünde emek ve hayat izleri olan baba ile saçları iki uzun örgülü, güzeller güzeli, ak yüzü köy, tatlı mı tatlı ama yaşından daha sorumlu minik kız girdiler içeri. Sanki bir romanın sayfasına gömülüymüşüm gibi hissettim; sanki an sayfalarda önüme çıkmış, kelimeler görüntüye dönüşmüş de ben kitabın içinde karakter olup bütünleşmişim gibi bir hoşluk hali. Küçük bir mekânda ne kadar uzak olursa o kadar uzaktaki ahşap banklardan birine oturdular, çıkınlarını açtılar... O ne güzel bir sofraydı. Beni buyur ettiler. Afiyet olsun, dedim. Elimi kalbime götürüp gülümsedim, teşekkür ettim.  Öylesine doydum ki ben; onların birbirlerine bakışlarından, gülümsemelerinden ve gözlerinin içinde yankılanan sohbetlerinden... O yüreği kocaman minik kızın babaya yarenliğinden, hizmetindeki olgunluğundan...

Şimdi trendeyim, hareket memuru işareti verdi, keskin bir teşekkür düdüğü öttü, usulca  hızlanıyoruz...

Kafam pencere camındayken; kenar bir köşeye, istasyonun demir parmaklı penceresinden içeri süzülen ışıkla birlikte, yük vagonları düşüyor... Akşamın karanlığı usulca çökmüş. Muhteşem bir an daha. Kalbim sıcacık. Bir filmin rolü tamamlanmış figüranıyım sanki. "Birbirlerine bu kadar sevgiyle ve alın teriyle ve bu kadar sevinçle bakan birilerini gördüm mü daha önce?" diye soruyorum kendime."

Bir ekmek satıcısı var Havza'da; minicik bir mekân ve eskiyi hatırlatan. Önce ona uğruyoruz. Enn Sevdiğim Kadın'ı özel bir ekmekle tanıştırmak istiyorum. Ata Ekmeği! Atatürk Havza'da konakladığında ona yapılan ekmek... Her gelişimde o ekmeği aldığım fırına doğru yürüyoruz. Hevesle giriyorum, işçiler ekmek yoğuruyorlar. Onlara günaydın ve kolay gelsin, kasaya hayırlı işler dileyip "Ata Ekmeği lütfen," diyorum...


Sabah Ekmek Kokuyor...

*Yazılarımda sıklıkla ve çok severek kullandığım bu ifade Adalet Ağaoğlu'nun bayıldığım ve enn kitaplarımdan Romantik-Bir Viyana Yazı'ndandır.

Işınlanma

Sonraki durağımız Merzifon'du ki yola çıkışımızın asıl nedeni de oydu. Yıllarca ve defalarca önünden geçtiğimiz ama içine girmeyi hiç düşünmediğimiz bir yerleşimdi. İlginçti, çünkü stratejik bir hava üssü vardı. O üssün insanlarından kaynaklı olarak da bir sosyal hayatı. Otobüslerin yolcu alıp bıraktıkları haraketli bir nokta olması sebebiyle de Ankara ve özellikle de İstanbul yolculuklarımda verilen 15-20 dakikalık molalar, -sorunlardan uzaklaşma fırsatı olarak da- çocuk ben için çok keyifliydi. Önce minik ve derme çatma ahşap bakkalından uzun yol  için abur cuburlar alırdım. Onlardan birini açar, hemen garajların yanındaki orduevi, radardaki Amerikalıları ve bir turnuvada karşılaştığımız epey etkili ve güçlü lise basketbol takımları ile hayal dünyamda yer etmiş ilçenin o dar alanında ona dair minik keşifler yapmanın tadını çıkarırdım... Sonraki yıllarda bir iki kez içine girmiş, belli caddesi dışındaki sokaklarına hiç dalmamış, en fazla üs komutanlığına gidip fatura bırakıp ödeme almıştım. Kısacası bu ilçeyi bir gezgin gözüyle talan edeyim, diye, hiç düşünmemiştim. Ve belki de enn sevdiğim kadını tanımamış olsaydım hâlâ o noktada kalacaktım...

Bundan altı-yedi yıl önceydi, ve benim 2014'ü sadece dört, 2015'i de sıfır yazıyla geçtiğim, radikal kararlarla birlikte başlayan yoğun bir iş döneminin içinde, bir enfes gün olmanın yanı sıra verdiği tat açısından da enlerden ve ayrı tutulası gezilerden biriydi.

İlçenin sanayi sitesindeki müşteri ziyaretinin ardından Amasya-Tokat istikametine gidecek kardeşle vedalaştıktan sonra tatlı bir yokuşun ardından ilk vardığımız nokta bir pazar yeri: Çok hoş, zaman eski, bir ışınlanma zamana ve fazlası ile etkileyici... Yol üstüne masalarını ve taburelerini atmış çay ocağıysa çok davetkâr ve sevimli... Minderlerine belli ki değmiş kadın eli... Ev titizliğinde bir mekân. Güleryüzlü bir genç adam, önce hoş geldiniz diyor. Masanın üzerindeki her ne kadar yakın durmasam da Aydınlık Gazetesi içimi yakın kılıyor. Bir ayrımcılık hali olarak değil, ama aldığım his bir Alevi olduğunu söylüyor ve belki de bu durum içinde bulunduğumuz anı daha da sempatik kılıyor. Keyifli dakikalar geçiriyoruz ve hatta bir daha geldiğimizde pazardan aldıklarımızla kahvaltıyı burada yapalım  istiyoruz.

Bu sabah keyfi için iki genç ve kardeş olduklarını düşündüğümüz adama ve hangisinin eşi olduğunu bilmediğimiz ama tahmin ettiğimiz genç kadına teşekkür ediyor, bu şirin pazarın orası burası derken de bedestana varıyoruz. Öncesinde pek çok yere göz atarak geziyor, bu genel  taramanın ardından bazı noktalara ince işçilikle tekrar tekrar dokunmayı düşünüyor ve sabahın sonrasında bunu gerçekleştiriyoruz.

Biz bu planların keyfiyle ve bir ön izleme tavrıyla arşınlarken sokakları bir Abi ve dükkân gözümüzü alıyor. Ve aslında ruhumuzu da zıplatıyor. Çocuk sevinçlerimiz kalplerimize el çırptırıyor. İçinde bulunduğumuz zaman bir kez daha geri sarıyor. Tavaf ediyoruz. Dar sokaktan Enn Sevdiğim Kadın, bir hayal insanın bütün dikkati yaptığı işteyken çok güzel, yakın plan bir fotoğrafını çekiyor. İzinsiz, doğal ve eylemin yarattığı his muhteşem. Aynı açıdan ben de bir tane çekiyorum ama onunki çok çok güzel. Kendi çektiğimi önce yazıya koyuyorum fakat o anı ve duyguyu yeterince veremediği için de kaldırıyorum. Ondan istemiyorum şimdilik ki, çok yoğun. O günü anlatmaya başladığıma göre devam ettiririm yazmayı diye düşünüyor, o zaman sürecinde de ondan fotoğrafları alırım nasılsa noktasına varıyorum.

Sonra giriyoruz kapısından içeri. Kibarca karşılıyor bizi. Paha biçilmez bir olgunluk, şahane bir nezaket ve tadına doyulmaz bir sohbet başlıyor. İzinsiz çektiğimiz fotoğrafları söylüyoruz, gülümsüyor. Anlıyoruz ki buna alışkın. Çay öneriyor, teşekkür ediyoruz. Ama sohbete ve anın tadına doyamıyoruz. Sonra izniyle fotoğraflarını çekmeye başlıyoruz ki  alışkın bir manken edasıyla verdiği son derece doğal pozlarına bayılıyoruz. Teşekkür edip dışarı çıktığımızda o ana kadar geçirdiğimiz kısa zamanın bile heybemize neler neler kattığını konuşuyor, önümüzdeki saatlerin merakıyla düşüyoruz yeniden sokaklarına kasabanın...

Ne Güzel Bir Gün