İlk görüşte aşk olur mu?
Çok tartışılan bir konudur ki benim de herkes gibi bir fikrim vardır. Ama bu italik başlangıç bir kenarda durabilir, çünkü Ben de "Hayırdır?" şaşkınlığı içindeyim, şu an.
Okumayı sökmüş, kısa pantolondan yeni kurtulmuş, ilk mektepten ortaya geçmiş, ilk kotumun cakasını satarken önüme gelen anket defterlerinden başlayan, biz büyüdük artık dediğimiz evreye varana kadar sürekli yanıtladığımız anket soruları içinde en göze batanlar; aslında defterin sahibine bir anlamda selam çakma olanağı da veren ve aslında manalı bir yanıt arayışı içindeki soruşturmacının en tatlı soruları; "Aşka inanır mısınız?" "Sevdiğiniz biri var mı?" "Tarif edebilir misiniz acaba?" gibi, yoksa o ben miyim, duymak istiyorum merakında yolunuza dökülmüş yem sorulardır.
Neden böyle alakasız bir girişle başladım ki?
Sormayın! Çünkü ben de bilmiyorum. Öylesine çıkıverdi... Muhtemelen fısıldanan kitapla ilgili olarak süslü bir başlangıç arzum, ya da her yazıda olduğu gibi o ilk cümleyi verin bana, sonrası kolay tavrıydı buna sebep. Şimdi düşündüm de bana o pası atana minnet duydum; o, benden bağımsız haraket etme yetisine sahip spontan Beni bazen çok seviyorum. Çünkü ben sayfaya içimden taşan ve bir türlü dışa vuramadığım coşkuma ne yazacağım, nasıl anlatacağım ben bunu şimdi diye boş boş bakarken ve üzerimde bir boş ver koy kenara hali çekiç olmuşken, bir kaç teşebbüs sonrasında "Off ya!" deyip sayfayı kapatarak vazgeçmişken; O, bir anda alakasızca sandığım bir pası atıyor ve kenara çekiliyor. Ben elimde bir ilmekle başbaşayken ve ilmeğin ucu elimdeyken bir anda bir şey oluyor ve O değil de ben çözülüyorum.
Sakın halime gülmeyin, şaka hiç sanmayın. Lütfen! Çünkü işim gerçekten zordu. Yaşamıştım. Daha önce de yaşamıştım. Belki yine yaşayacağım ve bunların her biri de özel olacak. Ama şu an anlatmak, ondan bana geçeni ve ele geçirilişimi anlatmak gerçekten hiç kolay değil. Belki de kolay! Şu pek hoş bir klasik olan ve her zor şart altında imdada yetişen vurgu her şeyi bin kat daha iyi anlatabilir, belki: Muhteşem!
Ya da mesela bugüne kadar okunmuş bazı iddialı ve parlatılmış romanlara bakarak, "Siz romansanız bu ne?" de denebilir. Fakat o zaman duygusuz, soğukkanlı, duygu kumbarası boş ya da boşaltılmış bir akıla ihtiyaç var. Aslında bu ben açısından zor bir durum değil! İş hayatı olsa mesela, tak... tak... tak! Üç beş matematiksel düşünce, strateji, kıvrak bir zeka, çözümleme, duygusal bir dokunuş ve üç beş sıcak cümle yeter. Ama bu!
Evet bu ne?
Bu HAYAT.
Yaşama NEFES!
***
Önce Sevgili Leylak Dalı'na minnet duygularımı ifade etmek isterim. Ben Kuzey diye tanımlasam da İskandinav Edebiyatını ben de çok seviyorum. Ama yine de bir göz teması ve o temasla bir şimşeğin çakıp kalbime akması gerekiyor, bazen. Bu kez çakan şimşek pek fenaydı.
Aslında kitapçımda -İdefix'di eskiden, sonra bir sermaye grubu satın alınca onu, işim olmaz deyip Eganba'ya transfer etmiştim kendimi- bakınırken, görmüştüm daha önce. Bir tuğlaydı ve kitabın eni aynı olsa da boyu standarttan bir tık uzundu! Şu sıkıntılı süreçte, kısa ve çok sayıda kitap okumak, günün rutininden uzaklaştırıp sürekli beni başka hikâyelerin ve mekânların içine sokacağı için daha işime gelir bir durumdu. O şimdilik aklımda kalabilir, sonra da isterse kalbime taht kurabilirdi.
Ne diyordum? Ha, evet! Blogları dolaşıyor, fısıldayanlardan kitaplar seçiyordum. Aklımın bir köşesine iliştirdiğim kitapla Leylak Dalı'nda karşılaşınca, birikimine ve hayata duruşuna ve mizahına saygı duyduğum, bir dönem sayfasına giderken önümü iliklediğim Sevgili Leylak Dalı'nın hakkında yazdığı satırları okuyunca kısa kitaplar ezberimi bozmuş, ocak ayının sonlarında diğer fısıldayan bloglardaki kitaplarla birlikte almış, kitap fısıldayan bloglar yazımda da bahsetmiştim.
Çektiğim kura sonucunda da sıra ona gelmişti.
Tam bir tuğla olmamakla birlikte 694 sayfa içimdeki düzenbaz tembeli ayartmadı değil. "Bir hile yapsan, bunu sonraya atsan, daha kısa bir kitap okusan," dedi, o düzenbaz elbette. Ona uyup sıvışmak istemedim değil! Sonra dedim ölüm yok ya... Dürüst yanım, hadi oradan deyip bir de ayar verince, baktım o çok istekli. Aldım elime, çekildim okuma lambamın altına.
Kayboldum. Lüp diye kitabın içine düşmüşüm. Okumuyorum. Mekânım değişmiş, evimde değil ama sanki bildiğim bir evin içindeyim. Hiç bir soğukluk yok, ben bir kenardan bakıyor olsam da her anın içindeyim. İsim isim bahsedebilirim herkesten ki çok karakterli romanların çoğunda zor bir durumdur bu. Ama yazar Lars Saabye Christensen öyle bir roman yazmış ve öyle güzel bir rol dağılımı yapmış ki zorunlu olarak hepsiyle merhabanız oluyor.
Ve DENİZ CANEFE. Ona minnetarım. Bu kitaba emeği geçenler içinde adı ara ki bulasın şeklinde yazılmamalıydı! Tıpkı oyun üzerine yazımın altına şu serzeniş cümlelerini "….. sanırım Türkçe metin SİZİ etkilemediği için “Ben, Feuerbach” adlı oyunun çevirmenin ismini yazmaya gerek duymamışsınız….. Yoksa siz Trabzon Devlet Tiyatrosunun sahneye koyduğu oyunu Almanca olarak mı izlediniz?" yazarak, bu kıymeti fark etmemi sağlayan, ve bu farkındalıkla bir kez daha tekrar edersem hayatımın en güzel özeleştiri yazısını bana yazdıran Sayın Sema Engin-Edinsel'e olduğu gibi.*
Muhteşem bir çeviriydi, dili bilmiyorum ama ne yaşadığımı biliyorum! Çünkü ben bir kitap okumadım. "Bir film izledim," desem yeridir ama demeyeceğim! Çünkü bu kitabın lezzetini anlatamaz. Oradaydım.
Çatı katı, büfeci ve gazete dergi bayi Esther, okul, kilise, papaz, sokaklar, Grönland, Fred, Arnold, Vera, Boletta, İhtiyar, Barnum, Peder, onun anne babası, Vivian, babası ve annesi... Ve Buick... Ve ve veeee Lauren Bacall!
Piyanonun apartman içinde akan sesi, o piyanoyu çalan hanımefendi ve kocası, yani Arnesenler ve diğer tüm karakterler sanki hayatımın bir parçası gibi hafızamda yer ettiler. Ayrılmak zor gelmedi desem, diyemem. Kocaman bir yalan olur.
Oslo caddelerinde dolaştım, gemide, güvertesinden onun buzları kıra kıra gidişini gördüm, film setinde takıldım, kar çiğnedim, sinemaya gittim, Frogner Parkında dolaştım, üç arkadaşın yaşına dönüp onlarla bira içip hayaller kurdum, Esther'den Aftenposten'in akşam baskısını aldım, Boletta'yı işyerinde gördüm, onlarla birlikte şaşırdım. Hem yabancı bir ülkedeyim hem kimseyi tanımıyorum; dil deseniz yok ama kendi başıma dolaşabilecek kıvamda olduğum gibi hepsiyle sohbet eden bir kankayım. En ince zevklerinden tutun, bütün arızalarını biliyorum. İçimden "Ya şu bebeğe bir hediye de ben alsaydım keşke," diyor, niye bir kadeh de ben içmedim şu lokantada diye hayıflanıyor, gittiğim boks maçında şehrin insanları ile birlikte "Vur Fred, vur!" derken, heyecanlanıyor... rakip dizlerinin üzerine çöküyorken, içim havalanıyor, heyecandan ölüyor, coştukça coşuyordum. Ve Anneanne'nin annesi, sessiz filmler ve bir yıldız! Yan rol olması mümkün olamayacak, izini okuyucuya kesin bırakacak bir yıldız!... Ve Aşk!..
Derken efendim, bir an geliyor; ki farkında değilim! Bitmiş. Belki de ilk kez bir kitap için bitmeseydin keşke, diyorum.
*"ben" Ben Feuerbach'da Işığa Yakalanmış Bir Tavşanım.
Leylak Dalı ile tanışmak için buradan lütfen.
