23 Ağustos 2020 Pazar

Ama Pusula Şahane Bir Romandır

 Şuradan başlayan üçlemenin son yazısıdır!


 Son günden sonra

Güneş yatak odamın perdelerini aşarak ve sessizce süzülüyor içeri... Günün en erkeni, şahane bir Öküzgözü-Boğazkere kupajından biraz da serinletilmiş bir kadehi usul usul, hissede hissede dönmüşüm geceye...

Ve güzel uykunun derinlerinden çıkıp kıpırtılı bir heyecana uyanmışım.   

Dün akşam çocuklarla laflamanın vakti uzatması, saatin yatma saatlerine denk gelmesi, yine uyandırırım kaygısıyla ve isteğimi bastırarak ama bu ikircikli halden de kurtulamayarak telefonun tuşlarından uzak tutmuştum kendimi. 

O'nu düşünüyor ve gülümsüyorum.

Sabahın beş buçuk altısı gibi... Yıllardır ve her gün O'na yazdığım ve bana yazılan, sayıları kaç binleri aşmış -kısa, uzun- mektupların tadı geliyor gözlerime, gülümsüyorum. Sonra nedense İskele'nin üzerinde; deri montu, kotu, omuz hizası, muzur kız çocuğu saçları ve o andaki duyguları ile O.  

Çaktırmadan çektiğim ve bayıldığım o an fotoğrafları bir de...

Alıyorum bir kez daha Pusula'yı elime, açıyorum 414'üncü sayfayı: kitabın son bölümü ve bölüm başlığı 06:00.

Ağırlıkla romanın iki ana karakteri arasındaki mektuplar...

İlerlerken ve kitabın lezzeti üzerine düşünürken 446'ıncı sayfada kalıyorum, çünkü: oradaki bir paragrafı bloga taşımalısın, diyor, içsesim. Önce üşeniyorum; yatak rahat, odam sessiz bir huzur veriyor, güneş iyice yayılıyor, cam aralığından denizin kokusu bu huzurlu sabaha usulca katılıyor, dingin ve gülümseyen ruhumun da kıpırdayası yok.

Bir yandan da keskin bir tavsiye içermeyen, alıcıları önemseyen, pişmanlık hissi yaşamalarını istemeyen tereddüt ifadeli yazımı düşünüyorum.

Oysa ben bayıla bayıla okumuştum: ruhunu iyi tanıdığım, zevklerini bildiğim insanlarıma bağıra bağıra; alın, okuyun bu kitabı, derken yazıdaki bu çekingen tavrım neden, diye soruyorum.

Bir kahve istiyor canım. Geçiyorum salonla ona açık mutfağın çalışma alanı olarak da kullandığım manzaraya paralel masasına; açıyorum bilgisayarı. Güneş bu kez sağ yandan verev giriyor ve uzuyor parkelerin üzerinden Batı'ya doğru. Deniz sakin dalgalarıyla bana doğru geliyor.  

Çok Sevgili ....., diye başlayan mektubun özellikle bir bölümünden bazı cümleleri kitaptan bir tat vermek için karar verdiğim üzere yazmaya başlıyorum. O ara tam ben yazmaya başlamışken kankam, şu bayıldığım içsesim, "Şiir," diyor, "şarkı," diyor, "eklemelisin," diyor. "Üstelik mektuptaki "Himzo Polovina'nın yorumunu tavsiye ederim,"  sözlerine kulak vererek..."



Sayfa 446

  
Bosna folklorunda sevdalinka denilen geleneksel şarkılar vardır. İsmi Türkçe bir söz olan sevdadan gelir ki o da "siyah" anlamına gelen sawda'dan alınmıştır..........

                  ........Şimdi hediyen:

                ........Sana bir şarkı, bir sevdalinka sunuyorum: Küçük bir hikâye anlatan Kraj tanana šadrvana. Sultanın kızı gün batarken şadırvanın temiz sularının şırıltılarını dinler; genç bir Arap esir her akşam muhteşem prensesi, gözlerini ayırmadan, sessizce izler. Esirin yüzü her seferinde biraz daha sararıp solar; sonunda bir ölü yüzü kadar solmuştur. Kız ona adını, nereden geldiğini ve aşiretini sorar; adam ona adının Muhammet, memleketinin Yemen, aşiretinin de Asra olduğunu söyler: sevdalanınca ölenler bu Asralılardır, der.

                        Türk ve Arap motifleri taşıyan bu şarkının sözleri sanılacağı gibi Osmanlı dönemine ait bir şiir değildir. Safvet Beg Basagic'in bir eseridir bu -Heinrich Heine'nin ünlü şiiri Der Asra'nın çevirisidir......




Bir çevirmen tarafından iyi ki haddi bildirilmiş, o had bildirmeyle hayatının en güzel yazılarından birini yazmış bir blog yazarı olarak: Bu kitabı anlaşılır dipnotları ile lezzetli kılan Ebru Erbaş'a teşekkür ediyorum.

21 Ağustos 2020 Cuma

Pusula Şahane Bir Romandır... Ama!

Çocuk yazlarımda  Şark'ın Pertek ilçesinde olur, dedemin evinin önünden geçip uzaklara, sınırın öte yanlarına giden çoğunlukla yabancı plakalı arabaların ardından bakar, hangi coğrafyalardaki hangi ülkelere gittiğini bilir, okuduğum hikayeler, gazete yazıları, müziğe yansımış oryantalist izler, duman ve uyuşturucu haberleri, daha çok da afyon aklıma gidilen noktalarla ilgili görseller çizerdi. Ve elbette Çiçek Çocukları, namı-ı diğer Hippiler ve bu kültür ya da akım, yaşadığımız hayatın hayal dünyasındaki figürleriydi. Bu okumayı çok keyifli kılan belki de bu çocuk alt yapıdır, bilmiyorum. Ama son sayfayı kapattığımda emin olduğumsa ilk kez okuduğum, gerçekte bir akademisyen olan yazar Mathias Énard'ın beni çok şahane bir yolculuğa çıkardığı... Üstelik ilk başladığımda ve bir çırpıda 114.sayfasına geldiğim anda yarattığı coşku ile kendimi frenleyemeyip yazdığım şu yazıdaki hissi bir gram eksiltmeden aksine merak ettirip çoğaltarak süren uzun ve keyifli bir süreçti bu.

465 sayfalık bir romandı okuduğum ama Binbir Gece Masalları'nın tüm ciltlerini sanki okumuşum gibi bir hazdı aldığım. Pek çok eski, bildik ünlü yazar, pek çok klasik müzik bestecisi, pek çok eser, ünlü ve eski bir şiirin bir cümlesinden etkilenilerek yazılmış klasik müzik eserleri bilgisi, dolayısı ile müzik edebiyat ilişkisi, aşk, cinsellik, çokça bize ve tarihimize dair unsur, karakter, Ortadoğu'nun yine bildiğimiz, gazete sütunlarında okuduğumuz yakın tarihi, etkileyici çöl akşamları, yıldızlı göğün altındaki çadırlarda soğuk yaz geceleri,  İran'ın, Suriye'nin, daha doğrusu Şark'ın  geçmişi, Batı kültürüne etkisi, yakın tarihte yaşadıkları siyasal hareketler ve savaşlar tüm unsurları ile bir fon olarak ama etkin bir şekilde vardı romanda.


Şahsım adına altını çizmeliyim ki özellikle şu kapanılmış günlerin varlığını yok eden, yolculuğa çıkarıp başka başka hâllere ve mekanlara oturtup, üstelik okurluktan çıkarıp beni olayların içinde görünmez, dolayısı ile tehditlerden uzak bir tanık haline getiren çok keyifli bir okuma süreciydi Pusula. En kitaplarım listesinde ilk andan itibaren müstesna bir yer edinmeyi başarmanın yanısıra, bir eğitim de verdi!

Fakat tüm bu beğenilerime, enn kitaplarımdan biri olmayı başarmasına rağmen tereddütüm ve kanaatim odur ki bir alt yapı ihtiyacı da istiyor bu kitap: Klasik Müzik uzaksa, kitapta adı geçen ama aslında okuyan herkesin hatırlayabileceği yazarlar ve kitaplarıyla ilgili en azından dağarcıkta bir bilgi ya da bilinmeyene bir merak yoksa; her ne kadar üzerinde temellendiği ana hikâye ilgi çekici olsa da zevk alınacak bir okuma olmayacağını, o bölümlerin yorup sıkacağını, atlama hissi yaratacağını da düşünüyorum. Ama tüm bu "olumsuz" nüanslara bilgi ve ilgi olmasa bile öğrenme merakı varsa karakterde, yeni yeni kapılar açacağı kesin olan bu kitap: okunmalı, diye de düşünüyorum.

Ve ayrıca bu yazıdan yola çıkılarak -bir heves- alındığında; hep yanımda taşıdığım, pek çok değişik mekan ve anda açıp okuduğum, günlük hayattan çıkıp içinde kaybolduğum, bana yeni merakların ve kitapların kapısını aralayan, temelde iki ama çok karakterli Pusula nedeniyle inşallah pusulalar şaşmaz ve de bana sayılmaz, diye de ummak istiyorum...


Ama Pusula Şahane Bir Romandır için buradan lütfen!


17 Ağustos 2020 Pazartesi

Sürprizli Bir Gün - Ada

 Öncesi

Akan trafiği bekliyor, uygun anda da karşıya geçip sola dönüyor, eve dönen ineklerin arasından usulca geçiyor, enfes bir köy akşamüstünün içinden -şehirli dünyadan gittikçe uzaklaşarak- devam ediyoruz. Doğayla başbaşayız ve ilk kez girdiğimiz bilinmez yolda az önce bir eşiği geçtik ve bir anlamda başka bir dünyada seyir halindeyiz. Bu his muhteşem. Biraz yokuş çıkıyor, bazen aşağı doğru iniyor, şimdilik bir mesafe tayini yapamıyor, sadece tasavvur edebiliyoruz. Kesin olansa bu bilinmezliğe bayılmanın yanısıra şimdilik hayali bir fikrin sahibi olduğumuz noktanın, hep oturduğumuz, içine uzanan iskelenin ucundan uzak ufuklarına baktığımız Gölün bilinmezimiz olan, fotoğraf makinesi ölçeğinde yaklaşabildiğimiz, üzerine sadece hayaller ürettiğimiz karşı yakasındayız - kıyılarına ulaşmaya çalışıyoruz. Şimdilik yol üzerinde biz dışında bir araç yok. Az önce; hasır şapkalı, güneş yanığı esmer, bağrı açık, terlemiş bir Meksika köylüsünün ve evin geniş avlusunu saklayan, iki yana açılabilen demir kapılı yüksek bahçe duvarının önünden geçip, arkası bilinmez bir virajı dönüyoruz. Önümüzde, üzerinde iki kişi olan bir traktör var. Başlangıçta ve bir süre asfalt olan yol toprak taş şeklini aldığından beri ayrı bir zevk halindeyiz. Gökyüzü şimdilik sonsuz değil, sağımızda yemyeşil ve göğe doğru uzanan yamaçlar, sol yanımızda ise tel örgülerle çevrilmiş bahçeler içinde köy evleri ve bu kez aşağı doğru bir yamaç, küçük ve yeşil bir vadi var; onun derininde de küçük bir dere. Önümüzdeki traktör, köyün bittiği yerde, küçük korunun önünde duruyor. Durunca bir fırsat oluyor bu. İniyorum, çünkü yolu ve mesafeyi soracağım. Görünen o ki bu sevimli koruluktan öte iki tekerlek izini yol bilip devam etmemiz gerek!



"Merhaba,"

"Göle gitmek istiyoruz, doğru yolda mıyız ve ne kadar mesafe var önümüzde?"

"Bu yol biraz ilerde bitiyor, göle gitmez ve orada da bir mezra var."

"Tabelada Ada yazıyor ama?"

"Öyle denmiş ama bir mezra." 

"Göle mesafe ne kadar?"

"20 kilometre vardır ama buradan gidemezsiniz"

Bir tarif veriyorlar ama onun zaten bildiğimiz noktaya götüreceğini düşünüyorum.

"Öbür yanı biliyoruz ki onun da en iyi tanıdığı insanlardan ikisiyiz. Biz olağan ve ezbere bildiğimiz Kuş Cenneti tarafında değil de bu tarafında olmak istiyoruz," diyorum.

Traktörün çamurluğunun üzerinde oturan genç adam anlıyor ve tarifini biraz daha detaylandırıyor. Geri dönüp ana yola çıkmamız, sonrasında bir kavşaktan sapmamız, sonra da iki kere sola sapıp sormamız gerekiyormuş.

Bulunduğumuz nokta manevraya müsait değil; Kaptan geri geri gelirken, Meksika çağrışımı yapan hasır fötr'lü Abiyle karşılaşıyoruz. Anlamış ki bir yeri arıyoruz. O başka bir tarif veriyor, onunki daha anlaşılır. Sonra dönebilmemiz için geri gidiyor, az önce önünden geçtiğimiz yüksek duvarlı küçük çiftliğinin iki kanatlı kapısını açıyor. Çok teşekkür ediyoruz bu tatlı Abiye, avludaki köy tadıysa çağırıyor... O bir kez daha yolu tarif ediyor. O esnada ezan başlıyor, ağaçlık yamacın hemen eteğinde cami -ve ezan günün ruhları dürtükleyen saatine anlam katıyor. 

Sağımda kalan küçük vadiye, akşam üzerinin evlerine, ağaçlara, yamaca yayılmış ineklere, evlerden sızan yemek kokularına bakarak devam ediyor, ana yola çıkıyor, biraz devam ettikten sonra da kavşaktan tekrar sola dönüp, biraz gittikten sonra da küçük yokuşu inip tarifi verilmiş yola giriyoruz.


Yine ilk kez girdiğimiz bir yol ama uzaklarına baktığımızda tanıdık. Kurumuş ağaçlar kesilmiş ve bir tarlanın yanına yığılmış. Duruyoruz, çünkü arka koltukta, bazı dalları arkaya bir şeyler koyup alırken kırılmış ve uzun süredir seyahat halinde olan, aslında birer sanat eserine döndürülmek için sahiplenilmiş dallar topluluğunu akrabalarının yanına bırakmaya karar veriyor, Enn Sevdiğim Sanatçı. Bu arada Göle ulaşma uğraşlarımız içinde üzgünüz ki yolun önemli bir bölümünde fotoğraf çekmeyi ihmal ediyoruz. Oysa neler görüyor, ne anlar yaşıyoruz. Bu güzellikleri fotoğraflamamış olmanın pişmanlığını yaşıyorum, şu an. Bir yanıyla da şöyle düşündüm sanırım, nasılsa yanımda güzel anları kaçırmayan ve bu işi pek de sessizce yapan biri var.

Tepeler tırmanıyor, bazı yerlerde durup traktörün römorkuna toplayıp kasaladıkları sebzeleri yerleştiren ailenin bahçesine giriyor, yol tarifi alıyor, bunları sentezliyor ve devam ederek tariflenen  yol ayrımına varıyoruz. Bu arada da sürekli yükseliyoruz ki bu mantıklı, çünkü iskelenin ucunda her oturduğumuzda bu yakadaki dağları görüyoruz. Muhtemelen, yol ayrımında karar verdiğimiz -şuradan gidelim- tercihimizde bu algı etkin.

Gidiyoruz biraz, sonra sağa dönüyoruz ve yol bir evin bahçesinde sonlanıyor! O ara arkamızdan bir pick-up, iyi tarım tesisinden içeri giriyor, biz dönüyoruz, az sonra o arkamızda bitiyor: En Sevdiğim kadın işaret edince de yanımızda duruyor. Önce tarif ediyor, sonra da "Beni takip edin," diyor. Kısa süre sonra da yanlış karar verdiğimiz anlaşılan kavşağa varıyoruz ve duruyor.

"Buradan aşağı gidin, Yörüklere varacaksınız."

Bizim coğrafya!

Çok keyifli bir yol, koca düzlüklere tepeden bakarak iniyoruz. Büyük Ev'de otururken ve kahvaltının tadını çıkarırken duvarın kenarından akan küçük su kanalından yola çıkarak arklar üzerine konuşmuştuk: Ben bizim oralarda hak saatimiz geldiğinde gidip gözeden çıkan ana kanaldan suyun yönünü değiştirdiğimizden, suyu Dedemin bahçesine ulaşan ark'a yönlendirdiğimden söz ederken  En Sevdiğim Kadın da saatleri gelince gidip pompa yerleştirdiklerinden ve suyu hortumla taşıdıklarından söz etmişti...

Şu an üst fotoğraftaki alabildiğine pirinç tarlalarının kenarındayız ve yolun iki yanında arklar var. Uzağımızda bir noktadaysa muhteşem yağmurlama görüntüleri... "Güneş, öyle güzelsin ki," diyesi geliyor insanın. Muhteşem de bir ıssızlık...


Doğru devam ediyor, bir yolla kesişiyor, gördüğümüz içinde jip olan evlerin ihtişamına şaşırıyor, sonrasında bu ummadığımız durum üzerine konuşurken, bu evlerin sahipleri oldukları belli iki kişinin yanında duruyor ve soruyoruz.

"Gölün bu yakasına nereden gidebiliriz.?"

Eliyle hemen yandaki ağaçların arasına saklanmış dar aralığı gösteriyor daha genç olanı, seviniyoruz. Sonraki cümle ise umut kırıcı.

"Bu araba vurulmaz o yola, yazık!" 

Sonra ilave ediyor:

Traktörlerin gide gele açtığı bir yol olduğunu, arabayla gidilemeyeceğini söylüyor. Hiç mi başka bir yol yok, diye soruyoruz üzüntüyle... Yok, diyor. Eğer sadece yolu gösterip susmuş olsaydı, Enn  Sevdiğim Kaptan kesinlikle girerdi o yola. Ben de olsam aynısını yapardım, çünkü mottomuz şu bizim: Geri viteste bir sorun yoksa yürü! Ama sesindeki küçümseyici ifade ile kocaman bir soru işareti yerleştiriyor Abi kafamıza. Laf aramızda karşı tarafta, su basar ormanlarında, yıllar yıllar önce, daha tımtıfılken altımdaki arabanın gücüne inandığım için tarlanın içinden suyun dibine kadar gidip batmışlığım vardır! Peki siz olsanız gitmez miydiniz şu manzaraya? 

Sonra ne mi oldu?


5.25 kasaya ve motora sahip 6 silindirli arabanın gücünü kullanmaya çalıştım önce ki çıkamayacağımı hiç düşünmemiştim. Bunun sulu ve yumuşak zeminde çok da işe yaramadığını anladım önce, bana Tadella'lar alan kız arkadaşımlaydım, çocuktum; sonra arka teker altına tahta parçaları koyup, bagaja da karşı evden yardıma gelen bir genç adamı oturtup geri vitesin gücünden yararlanarak sağlam toprağa ulaştım, belki de traktöre bağlayıp arka tekeri patinaj yaptığı yumuşak zeminden biraz çektik; o kadar eskide ve o kadar olay var ki, insansız kısımları karıştırmam mümkün.

Bu coğrafyayla bağım o kadar eski olmasına rağmen şu an bulunduğumuz nokta ve ana yoldan buraya geldiğimiz tüm alan bir ilk!

Teşekkür edip devam ediyoruz. Bulunduğumuz yol yeşilliklerin arasından ilerlerken vardığımız köprünün tabelası gülümsetiyor. Durmak mecbur: Tatlı Elma Köprüsü.

Bayağı derin köprünün altı... Bu da sularının mevsimi geldiğinde epey yükseldiğini düşündürtüyor. Bu da bura gençlerinin sular o kadar yükseldiğinde suya köprüden atladıklarını...


Epeyi kalıyoruz köprünün üzerinde, ada bayılmış vaziyetteyiz. Öyle vurgunuz gördüğümüz ilk andan beri, hem kendisine hem yöresine... Öylesine de kucaklayıcı. Fakat biraz sonra anlayacağız ki bu adla ilişkili bir an'ımız var.


Acaba az önceki adam, buna yazık, gidemezsiniz dediğinde Çekik Gözlü Mavi Kuş alınmış mıdır? diye bile düşünemiyoruz.

Derken Enn Sevdiğim Kadın ışıldıyor, Tatlı Elma'yı hatırlıyor. Erkek kardeşimle bir Sürmeli Köyü dönüşünde Delta'ya geldiğimiz gün Tatlı Elma İlköğretim Okulu'nun önünden geçtiğimizi ve bunu konuştuğumuzu söylüyor, ama ben yine de hatırlamıyorken tam... okulun önünden geçiyoruz. Algı şimdi doğru çalışıyor çünkü daha önce sağımızdan gelen yola bağlandık ve hiç geçmediğimiz bir noktada değiliz artık.  

Veee... işte Leylek!

Bir evin bahçesindeki bir ağaçta yuva. Tatlı bir çift, bahçelerindeki su kuyusu ile uğraştalar. O tarafa çağırıyorlar; fotoğraf açısı için. Benim aklımsa "O yoldan Göl'e yürüme gitsek ne kadar sürerdi?" noktasına kilitli. Niye sormadık ki?


Artık Yörükler'deyiz ve az sonra çok sık kullandığımız yola bağlanacağız. Geçen haftaki direklerse boş. "O Gün gördüklerimiz de gittiler mi," diye düşünüyoruz. Sonra hep önünden geçtiğimiz ama hiç uğramadığımız Kafenin bahçesinde oturuyoruz.

"Bir Neskafe lütfen."

"Bir şekersiz Kola lütfen."


Bir sır: Geçen hafta boyu haritada gölün bu kıyısına nasıl ulaşırızı aradım. İlk iş, çekik gözlü mavi kuşla gidilemeyeceği söylenen yere bir göz atıp  yürümeyle ne kadar zaman aldığını öğrenmek olacak. Aklıma gelen bir diğer yol daha ihtimal dahilinde gibi: Çok sevdiğimiz bir nokta var bu coğrafyada: -bazı- balık tutanlar dışındaki ziyaretçilerin bilmediği, ziyaret noktasının uzağında, güneşin şahane batıp, ayın şahane doğduğu ve yükseldiği bir yer: Şurası yani!


Ve oradaki düzlükler içinde iki kesişen yol, iki eski ve küçük köprü var bir de... Denememiz gerektiğini düşünüyorum. Enn Sevdiğim Kadın şu an; çok sevdiği bir yere: denize, dağa, dereye, köye ve de... kitap ve müzik festivallerine doğru yolda... Bir ay yok... Hele bir dönsün!


Enver Abi o gün bize "Motorla gelip alırım buradan sizi," demiş olabilir mi acaba? 

"Göl üzerinde ulaşılamaz bir noktaya doğru, su motorlu küçük kayıkla bir yolculuk?!"

Süpperrrrr!


İLETİŞİM İÇİN

laparagas@gmail.com

KATKIDA BULUNANLAR

Blogdaki yazıların tüm hakları La Paragas yazarlarına aittir.
Yazıların izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur.

  © Blogger templates Newspaper by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP