Barış

 Tanıtımında "... eski mi eski. Ama ne yazık ki hâlâ insanı duraksatıp düşündürecek kadar yeni ve taze..." yazan Barış;  Aristophanes tarafından yazılmış 2400 küsur yıl öncesinden kalma bir komedya. Yücel Erten bu metni yakın tarihin olaylarına zemin yapıp, bugünün izleyicisinin seveceği espriler, danslar ve müzikle destekleyerek, seyirciyi gülmekten kırıp geçiren bir oyun yaratmış.

Güncel yorumuna Anadolu insanını, onun davranış biçimlerini ve dilini katan, Türk Tiyatro sanatının geleneksel unsurlarıyla Modern Tiyatronun ögelerini  harmanlayan yönetmen, kullanmaktan çekinmediği "hoyrat" dil ile seyirciyi oyunun en başında kazanıyor.

Son derece dinamik bir kurgu üzerinde yürüyen oyun, ikinci perdenin hemen başında ritmini biraz düşürse de, kısa sürede kalabalıklaşan sahne ile tekrar aynı dinamizmine ulaşıyor.

İnteraktif  oyun; seyirciyle diyaloglar kurup, zaman zaman onu oyunun bir karakteri haline getirirken, şarkı ve danslarında eğlencesine dahil ediyor.

Oyun eleştirmenlerden siyasetçilere, yazarlardan felsefecilere kadar yaşam üzerine söz söyleyen herkesi -farklı duruşlara sahip- örneklerle sunuyor. Hatta ortak bir paydada buluşan, örgütlenmenin değerini farkeden ama uzlaşma sorunu yaşayan, farklı "siyasi" görüşlere sahip insanların tipik özelliklerini karikatürize ediyor.

Teknolojiyle erişilen yeni davranış biçimlerinin, iletişim dilinin absürt unsurlarını esprilerinin içine serpiştiren oyun; yer yer doruk yapan sağlam diyalogları ve oyunculuklarıyla akıp giderken, Devlet Tiyatrolarına da güncel göndermeler yapmaktan çekinmiyor.

Açıkçası oyunun yürekli haline baktığımda; en azından bu alanda yarattığı özgür ortam nedeniyle mevcut iktidara karşı uzun zamandır duyduğum "saygıyı" ifade etmek ihtiyacı hissediyorum. Gerek Opera Balede gerekse Devlet Tiyatrolarında izlediğim gösterilerde yer bulabilen cinselliğe, bunun dile yansımlarına, bugünü bile eleştirebilen  hallere baktığımda;  muhalif seslere yapılan kısıtlamalar ve cezalandırmalar, kliplere yapılan kırmızı nokta muamelesi, bu yüzden yayın saatlerinin ötelenme tavrı, yazılmamış kitaplar ile sahnelere tanınan özgürlüğün yarattığı ironiye tebessüm ediyorum.

Şeytanın avukatlığına soyunup bunun toplumun bir kesimine verilmiş elma şekerleri olduğunu düşünen aklıma da çelme takıyorum. Hatta daha ileri gidip tüm muhafazakar yapısına rağmen Ertuğrul Günay'ı Kültür Bakanı yapma iradesini göstermiş olmalarını mevcut koşullar üzerinden değerlendirerek alkışlıyorum.

Seyircinin önemli bir kısmını korkutan başarılı efektlere sahip oyunun en can alıcı sahnelerinden biri Mussolini kılıklı bir karakterle ajan provakatörün son derece anlamlı diyaloglarının olduğu an. Bu sahne derdini ne kadar güzel anlatabiliyorsa, ne kadar ustacaysa; silah tüccarlarının barış ile düştüğü hali sembolleyen -aklıma muhteşem film Savaş Tanrısı'ndaki Nicolas Cage'i getiren- sahne o kadar sıradan.

Eğlenip gülünecek, akıcı ve komik, dekor-ışık-kostüm ve efekt anlamında başarılı,"bu kadar kusur kadı kızında da olur" türünden   eğlenceli bir oyun  Barış. Gidin  eğlenin, ötesine pek kafa yormayın, yani kalite anlamındaki eleştirel aklınızı ve gözünü off konumuna getirin. Gecenin keyfini çıkarıp, sıkıntı ve streslerinizi koltuğunuza bırakarak evinize dönün. Ertesi güne fazla bir şey kalmayacak çünkü...

Bir dip not olarak; bizim seyircinin oyunu çok beğendiğini, çok eğlendiğini, finali alkış sağanağına çevirdiğini, fuayede herkesin memnuniyetini ifade eden sözler ettiğini de altını çizerek belirtmeliyim!

Labirent

Zaman zaman türeyen -içimdeki- "entelektüel" ukala çok bilmiş eleştiriler yapsa da, ben bu tavrı bizden olanları küçümseme eğilimlerimizin bir tezahürü olarak değerlendirdim.

Labirent, içimdeki ukalanın eleştirdiği noktalarına rağmen çok güzel bir sinema günü yaşattı bana. Bunun altını rahatlıkla çizebilirim. Üstelik öyle bir açılışı vardı ki filmin, öyle bir şok haliydi ki; inanmayacaksınız ama ağır çekim tekrarını bekledim, üstelik bu bütünüyle bilinçsiz, içgüdüsel bir tavırdı.

Filmin etkileyici jeneriği akarken, ellerinde mısır kutularıyla salona girmiş izleyicilere imrendim. Aradım. Almamış olduğuma pişman oldum.

Hırsız Polis  severek izlediğim -nadir- dizilerden biriydi ve Timuçin Esen orada bir polisi canlandırıyordu. O halini benimsemiş, beğendiğim oyuncular kategorisine dahil etmiştim. Bu filmde de aynı hali görmek, aynı ses tonunu işitmek başlangıçta yadırgadığım bir durum olmasına rağmen, alıştım ve oradakiyle yakın ama başka bir kimliğe taşıyarak izlemeye başladım, performansı beğendim.

Filmin bazı sahnelerinde bir sonraki hali tahmin eden ukala, sinema dilinin Paul Greengrass taklidi olduğunu söylese de, ben buna kulak asmadım. Çünkü bunu bir kopyalama olarak değil sadece beğenilen bir ekolun kendince yorumlanarak  uygulanması noktasından aldım.

Labirent, popüler sinemanın ajan-terör-terörist temalı filmlerinin tüm klişelerini içinde barındırsa da, üstelik daha önce de vurguladığım gibi olan biteni aşağı yukarı tahmin etseniz de, yine de ondan zevk almanızı engellemiyor.

Küçük roller dahil oyunculuk performansları, teknik alt yapı, kameranın devingen hali, filmin temasına son derece uygun, etkileyici ve başarılı müzik, dinamik kurgu, gerçeğe çok yakın sahneler ve tüm bu uğraşlardaki samimiyet kaçınılmaz bir biçimde insanı etkiliyor; tabii ki  her şeyde kusur arayan, nüanslardaki hataları bulup çıkarmaya seven, bunları öne çıkarıp filmleri yerden yere vurmaya bayılan biri değilseniz! Ben de -zaman zaman- Paul Greengrass'in bayıldığım Bourne serisiyle benzeştirsem de filmin işleyişini; film, ilerleyen dakikalarında ve bitiminde içimdeki ukalayı alt edip -iyi- yüreğime dokunarak, bunun özgün bir çaba olduğu noktasına taşımayı başardı beni.

Oyuncuların çok doğal ve hayatın içindenmişlercesine kimlikler haline getirmeyi başardıkları karakterler etkileyiciydi. Meltem Cumbul'a bayıldım. Hem fiziki görüntüsü hem de oyunculuğu kusursuzdu. Meltem Cumbul halinden ve daha önce oynadığı karakterlerden sıyrılmış ve tümüyle Reyhan(Suna) olmuştu. Özellikle- bu bilinçli bir tercih midir bilmiyorum ama- Hırsız Polisteki ana karakterlerden biri olan Mavi'den izler taşıyor olması, en azından dizinin ve Mavi'nin hayranı olan ben için Fikret- Reyhan(Suna) ikilisini benimsemek açısından kolaylaştırıcı bir faktör oldu.

Politik göndermeler de içeren ama bunların hiçbirini bir iddiayla oraya koymayan, temasını bunun üzerine kurmayan, bu noktada oldukça samimi olan filme; ritminden, kurduğu aksiyondan, yarattığı heyecandan,  polis-terörist-eylem üçgenine odaklı, karakterlerin yan hikayelerini de izleyiciye sunan "popüler" bir aksiyon filmi noktasından baktığımda izlemesi keyifli ve başarılı bir film olduğunu söylemem kaçınılmaz.

Üstelik film arasında aldığım küçük paket mısırı ikinci yarıdaki akışa kendimi kaptırdığım için erkenden tüketince;  neden büyük bir paket mısır almadığım için epeyi hayıflandım.

Yazının içinde vurguladığım noktalardan bakmayacaksanız, sadece iyi bir aksiyon filmi izleyeceğim ama beklentilerimi yüksek tutmayacağım, eleştirel bakan gözlerimi off konumuna getireceğim,  mısırımı yiyip kolamı içerken iyi vakit geçireceğim diyorsanız, diyebiliyorsanız, bu filmi izleyin derim ben!

Ötesi size kalmış.

Tek Kişilik Şehir

 İki yıldır, biletlerim elimde olmasına rağmen iki kez kaçırdığım, üçüncüde yine bileti almış olmama rağmen  yolumuzun kesişme olasılığının azaldığı bir oyundu Tek Kişilik Şehir.

Ben ısrarla izlemek istiyor ama yaşamın önüme çıkardığı engeller  her seferinde duygularıma, aklıma setler örüyordu.

Aramızdaki ilişki tam anlamıyla kaçan kovalanır halini almıştı. Ne kadar ısrarcıysam, yaşamda o kadar engelleyiciydi.

Önceki salı,  yeni yıldaki ilk yazımın satır arasına sıkıştırdığım kişinin yarattığı,  dolaylı da olsa beni etkileyen sorunun,  en azından muhataplarını  rahatlatan haberiyle birlikte  kalabalıktan iyice uzaklaştım.

Sevdiğim sokakların yağmur kokusu kararsızlığıma yön verdi ve eve gidecekken kendimi AKM' de buldum.

Salona girdiğimde oyunun başlamasına 15 dakika vardı... ama oyun başlamıştı! Bir restoran şeklinde düzenlenmiş sahnede sırtı seyirciye dönük bir erkek, izleyicinin profilden izleyebildiği birisi erkek diğeri kadın üç kişi ayrı masalarda yemek yiyorlardı. Oyun da zaten bu kurgusuyla  salona girdiğiniz andan itibaren sizi içine çekmeye başlıyordu.

Çoğunluk tarafından durağan olarak nitelendirilebilecek sahnede gözünüzü alamadığınız türden bir işleyiş hakimdi. Bu durağanlık yaşamdan biriktirdiklerimizle orantılı olarak sahnenin farklı köşelerindeki  kişileri ilgiyle takip etmemize, onlara senaryolar yazarak profiller oluşturmamıza olanak yaratırken, izleyiciyi daha en baştan zihinsel bir oyuna dahil ediyordu.

Oyunu çok ama çok beğendiğimi hemen söylemeliyim. Çünkü bir haftadır hangi cümleyle başlayıp nerelerine dokunsam dediğim oyun üzerine ciddi bir üslup arayışı içindeyim. Bir haftadır, aklımdan geçen cümleleri kaydedecek bir aygıtın henüz bulunamamış olmasına hayıflanıp duruyorum. Çünkü çok sevdiğim, büyük bir keyifle ve kahkahalarla izlediğim  oyunu, uzun ve güzel cümlelerle anlatmak istiyorum. Ancak yetemiyorum.Yaşama olan tutkumla, tiyatroya olan bağımı katmerleyen  oyunun en etkileyici hoşluklarına dokunarak, kısa yoldan bitirmek istiyorum yazıyı...

Neredeyse yaşamının tamamını internet, dolayısıyla bilgisayar üzerinde yaşayan,  sürekli bir şeyler alıp satan -Cüneyt Mete'nin muhteşem oynadığı-  kahramanımızla...   salona girdiğimiz anda dahil olduğumuz restoranın, oyuna ve ana fikre önemli katkı veren ve sürekli tekrarlanan eylemler esnasındaki "İster ağır ol ister hafif aynı hızla düşersin. Çünkü ivme sabittir. G eşittir dokuz onda sekiz" cümleleriyle beni benden alan, ödüllü oyuncu  Devrim Yakut'un canlandırdığı, diyaloglarına bayılacağınız bir  garsonumuz var.

İkinci perdede randevuya gelen -chat arkadaşı- kadın kahramanımızla tanışıyoruz. Ve tabii ki ona bayılıyoruz. Üstelik internetin yaşamımıza girmesi ile   başladığımız yeni hayatın ve "trendy" akımların üzerinde vücut bulduğu -Benian Dönmez'in şahane oynadığı-, "tiki" dilli harika bir karakter bu.

Oyun ikinci perdede zaman zaman üçlünün diyalogları ile bol kahkahalı, etraftan cümleli ve tanıklıklarımızla devam ederken,  ödüllü yönetmen Serhat Nalbantoğlu yavaş yavaş bir sürprize hazırlıyor bizi.

Dokunamadığımız yaşamın insanı aslında nasıl yalnızlaştırdığı üzerine olaylar ve düşünceler ortaya koyan bu şahane oyun;  yaşamım boyunca izlediğim gösterilere göz attığımda, en etkileyici ve  muhteşem finallerden birine sahip.

Behiç Ak'ın elinden çıkmış absürt, güldürürken aslında  yaşadığımız zamanın ve geleceğin dramını yansıtan öyküyü  efektlerle destekleyip ışık ile çoğaltan, oyunu olağanüstü bir finale ulaştıran yönetmen Serdar Nalbantoğlu'nu...  ışık tasarımlarının sahibi Şükrü Kırımoğlu'nu... bitişi muhteşem bir görsel şölene  çevirip, elimizden kayıp gidenlerin ne olduğunu kalbimize ve aklımıza çakan -En İyi Çevre Tasarımı ödüllü- Işın Mumcu'yu, tabii ki üstün performanslar ortaya koyan tüm oyuncuları yaşattıkları güzel gece için fazlasıyla alkışlamak gerekiyordu ki bizim seyirci olağanüstüydü.

Restoranın dışında olup bitenlere dikkat!

Sanat Sokağı

 ...bir filmin her karesinin açtığı ufuklara teslim,

Yoksa çalan şarkı mıdır, tetik tetik vuran...

akıl çeperlerine takılmış duyguların kavga dövüşü

... üşümüş ve sokulgan adımlarla çocuk uykusundaki sokaklarda...

Meyhane köşelerinde,
kum üzerinde,
şiirler okunmuş ağaçların gölgesinde,
yaz esintilerinin yosun kokularında,
alkole bulanmışlığın gecelerinde
"gözlerime kilitlenmiş gözleri özlemek istiyorum." diyor, iç ses...

...

Öteki de "sus!.."

*resim altı cümleler buradan

KAR

Ben elime ne vakit acı kahvemi, sırtıma şalımı alıp, tümörlü, üvey annesinden dayak yiyen ve geceleri yastığını gizli gizli kanatan bir çocuğun genellikle çok acıklı, masmavi sesinden şarkı dinleyerek pencereden dışarıyı seyrettiysem mevsim kıştı. Kış öteden bu yana hep miladi, tanıdık, sessiz bir ölümü getirdi, bahar yeniden doğuşu, yaz yaşamı, güz hastalığı…

Ben her bir başka yaşıma girdiğimde de mevsim kıştı. Kutlamalar, akşam 10 dan sonra başlar, babamın eve gelmesini beklerdim, evrak çantasını kapının köşesine koyar, tırnak uçlarımda yükselip yanaklarını öper, "Hatırladın mı?" derdim. O zamanlar bütün pastalar meyveliydi. Tabii tüm bu çok hevesli, çocuksu, vikvik hallerim 8-10 sene önceydi. Şimdiyse yılın aynı gününün akşam 10 dan sonralarını bir iki yakın, gerisi, gereksiz, samimiyetsiz, ukala tanıdıkla ve birkaç çeşit alkollü içeceğin eşliğinde kesilen çikolatalı pastalarla geçiriyorum.

Ve artık yaşım kadar değil sadece bir mumu üfleme hakkı veriliyor.

Adet kanaması kıvamında, boğazımda balgam tadında geçen günlerimden pişman değilim. Umduklarım bulduklarımdan fazlaydı, notlar hayal kırıklığı üzerinden AA ydı. Kalbimi Alman malı 40 yaşında bir torna tezgahına kaptırdım. Tereddütlerim rulmanlardı hemen hemen her yere lazım… Toz, is ve yağ içimdeki atölyenin genel halindendi. İşledim, deldim ve parlattım elimdekileri, her yerde çelik gibi bir ağlayıştı gürüldeyen… Güldüğümüz olmadı mı? o da molalarda içilen sigara eşliğindeki çaydı. Bu yüzden çayı da demliği de bir başka benimsedim.

Ben bir işçi emeklisinin gömlek cebinde unuttuğu mendilim. Yaşamaktayken karısının, akşamları el deterjanıyla, leğende sıcak suda çitilenişimi bekledim…

Geceleri, papazın ızgaralı bölmesinden beni dinleyip dinlemediğini merak ederek geçirdim, bir günah çıkarma merasimi sırasında.

Tövbeden alnım secdelerde ıslandı, asalı bir evliyaydım ama kimse cenneti müjdelemedi ki.

Bu sene bahçemdeki tüm zakkum ve nergislerin, kafir ve mümin yanlarımın, etimin ve kemiğimin ve medcezirlerim üzerine kar yağması dileğiyle, yeniden doğuşa, bahara…

Mix Of The Year: 4 ü 1Arada

Adela, Rihanna, Britney, Taio Cruz ve dahası...

Envanter

"Evet, bir süredir yeni yıl 2011'i öteki yıllardan daha farklı bir heyecanla bekliyorum. Hayatımda bir yılbaşında ilk kez tüm zamanlarımdakinden daha coşkuluyum. İçimde, yeni yılla ilgili tarifsiz sevinçler var. Ve biliyorum ki; eğer ölümler ya da çaresiz hastalıklar olmazsa, benim ve kocaman ailem için şahane bir yıl olacak.."  demiştim, geçen yılki Yeni Yıl Konseri yazısının içinde... Tümüyle öyle bir yıldı.

Üstelik 2012'ye sarkacak, onun ilk yarısında hayata geçirilecek, yılı yıllara taşıyacak güzelliklerin müjdeleri de asılmıştı çam ağaçlarının dallarına... Sarılı -morlu, kırmızılı- pembeli, mavi, yeşil ışıklar pırıl pırıldı. Geleceğe taşınacak güzelliklerin tüm müjdeleri bize, biz onlara göz kırpıyorduk. Umutlar, hevesler, coşkular, hayaller her bir sözcüğümüzde ışıldıyor, birbirimizin sözcüklerine yansıyor; çoğalıyor, çoğalıyor, çoğalıyordu.

Parıldıyorduk.

Bu yılbaşı planlarımız farklıydı. Bir arada olmayacaktık. PTT takılmak beni heyecanlandırmıştı. İki bira, zeytinyağlı cips, kuruyemişle kanepeye uzanma planımı sevmiştim. Ayaklarımı kanepenin kolçağına uzatacak, televizyon keyfi yapacak, bloglarda dolaşacaktım. Çok hevesliydim.


İki gün önce Yeni Yıl konserindeydik. Şıktık, fuayede neşe saçıyorduk. Çok eğleniyorduk, çok eğlendik. Güzel bir yazı planlamıştım konser üzerine... Tırtıl ve Naz'la yaptığımız yorumların neşesini saçacaktım satır aralarına... Büyük bir sopranonun altını çizecek, birlikte fark ettiğimiz nüansların güzelliklerini aktaracaktım. Bu yıl da, gelecek yılın kaymaklı dondurmasını erkenden yiyen mirasyedi  gülücüklere rastlanacaktı satır aralarında... ama kursağımıza taktı birisi.

Tırtılın pastasını alırken, bira konusunda tereddütteydim. Ona çikolatalı ve kestaneli pastasını bırakırken biradan vazgeçtim. Hatta bir şey içmekten de...

Arabeske vurup, akıp giden zamana bir not olsun diye, kara bir yazı, kapkaraya boyanmış, içinde tek  kelime  olmayan bir post bırakmak istemiştim, yılın son dakikalarına...

Güldüm.

Sonra dizlerine yatıp, kafamı karnına gömüp iki kelam etmek istediğim ses karayı çekip pembe yaptı.  Umut kafa kaldırdı, gelecek yılın kaymaklı dondurması baskın çıktı.

Kadehimi çalkaladım. Şarap; kadehin duvarlarında uçan motosiklet oldukça, ben renklerini kokladım; geçmişten ve gelecekten. Bir öpücük yolladım, ona ve hayata.

Şarap, güzel bir uyku, kulağımda asılı ses kaldığım yerden devam ettiriyor. Öncekinden daha güzel bir yıl olacağını biliyorum. Sayımı yaptım kalan kârı yeni yıla devrettim.

Madem ki kaldığımız yerden ve üzerine koyarak devam ediyoruz; o zaman  ben susuyorum. Önceki yılın son cümleleri konuşuyor:

"Dilerim herkese; mutlu, ama çok çok mutlu, içinde bir sürü bonusun saklı olduğu, yollarınızın o bonuslarla kesiştiği, güleryüzlü, yeni, yepyeni bir yıl... Kutlu olsun efendim, gelip -bazen-yazılarınıza yorumlar bırakamasak da hepinizi-tüm samimiyetimle söylüyorum ki- çok ama çok seviyoruz."