Bu Kez Ben Seçmedim Bloglar Fısıldadı

Üvey Kardeş'le Leylak Dalı'nda karşılaştım. İki kuzeyli ilk anda göz göze geldik. Yazarı tanımıyordum. Ama gelen sesler beni almalısın, diyordu. Duymazdan gelemedim ve listeme ekledim.

Sonra, Pelin Pembesi'nin yeni yazısını görünce blog listemde ki dumanı üstünde yazılara bayıldığımın altını çizerim hep; gittim, okudum ama Javier Marias daha önce okumadığım bir yazardı! Bir yorum yazdım ve "Almalıyım!" dedim. Blog da "Almalısın!" dedi. Attım sepete.

Bir kitap yazım için MINDMIILS uğramış bloğa, yorumunun içine şu cümleleri de bırakmış: "En son tren yolculuğuna ve hatta istasyonlarına dair okuduğum öyküler oldu. Raymond Carver'ın Katedral öykü kitabından. Carver müthiş bir öykücü."

Vurgu kendinden çok emindi, etkiledi, bilmediğim, -daha doğrusu o an hatırlayamadığım- bir yazardı ve sepete eklenmesi kaçınılmaz oldu.

Tren yahu!

O ara bir baktım La Paragas yerinde duramıyor, sesleniyor, zıplıyor, dikkatimi çekmek için elinden geleni ardına koymuyor. Çocuk işte! Kıskanıyor. Önce biraz kafa yapıp eğleneyim şunla, dedim, görmezden geldim. Ama o çok telaşlı. Farkındayım. Biraz daha cool yapayım, dedim. Çakmadı. Artık burnumun dibinde ve neredeyse elleri kendini fark ettirmek için gözüme girecek. Güldüm. Yeni fark etmiş numarası yaptım ki yedi. "Buyur," dedim. "Bolaño," dedi. "Sevdin," dedi... "Seni mi kıracağım," dedim. Biri Enn Sevdiğim Kadın'ın önerisi olmak üzere ki tuğla olan, iki kitabını birden ekledim.

Sonra baktım 2020'de okuduğu kitapları yazmış Klio'nun Şarkısı, koştum gittim ve içinde şu cümleler de olan bir yorum yazdım:"Sıkı bir liste, senin İsmail Güzelsoy hayranlığın ki sen yazana kadar hiç haberdar değildim, sen yüzünden sonunda bir kitabını okutturacak sanki bana." O da dedi ki, "Umarım, umarım Değmez'i beğenirsin." Sözümü tutum ve onu da ekledim sepete.

EKMEKÇİKIZ, yani Benim Sevgili Okul Arkadaşım, aldığı kitapların fotoğrafını koymuştu ve dumanı tüten yazılara bayılan ben hemen sıçramış, altına da bir yorum yazmıştım. Sonra üzerine çok hoş bir yazı yazdı ki bu bana blogda bir yazı yazmak yerine, oradaki şahane sohbete katılma fırsatı verdi.* Yorumda da belirttiğim nedenlerle, Modiano'nun gönlünü almak, biraz da yalnızlığına yoldaş olmak için bu kez kendim kendime fısıldayarak ekledim onu da listeye.

Yorumda ne mi yazmıştım?

"Yazarımız biraz kasıntı biraz arıza, cama buğu bırakmayı seviyor kabul, ben öbürlerine benzemem havası da atıyor. Onu ilk okurken başlarda kapılmış, sonra arkadaş olur muyum? diye düşünmüş, sonra olurdum ama enn arkadaş olmaz, enn arkadaşlarımla onu bir araya getirmez ama ıssız mahalle kahvelerinde onunla kahve içip donuk ruhundan çıkacak sözcüklerini dinleyip sohbet etmek isterdim, diye düşünmüştüm. Daha önce dediğim gibi Bir Gençlik'le tanıdım onu ve yukarıdaki izlenimlerle birlikte bir başka tat olarak sevdim, bu kitabı da* hakeza öyle... ve genel düşünceden bağımsız olarak gri alanda da olsa, her şey iyi giderken insanı auta da çıkarsa elini tutup, dünyasını anlayıp, kalabalıklar içinde yalnız bırakmak istemedim:) Kabul etmeliyiz ki O da öyle biri işte!. Muhtemelen ben onu yalnız bırakmayacağım... Ve grisinin tadını farklı buluyor ve şefkat duyuyorum sanki. Vicdanımı off yapıp bir eleştirmen kimliği takınsam başka tabii ki, o nedenle üzerine yazıp da kamuya sunmadım.:)"

Ve aslında bu kolide iki kitap daha vardı, hatta üçüncü de olmalıydı fakat takdir-i ilahi işte, tükenmişti ve kitapçım onu bir kaç gün sonra gönderecekti ve bu yazı yayınlanmak için onu bekliyordu. Gelseydi muhtemelen onu yazacaktım ki bugün elimde olacak! "İyi ki gelmemiş," dedim sonra, çünkü üzerine tadını çıkara çıkara bir yazı okudum, dün akşam!

*Bu kitabı da, ifadesiyle kastedilen yazarın Mahallede Kaybolma Diye adlı kitabıdır ve o çok hoş yazı şuradadır. Tadı çıkarıla çıkarıla okunan da şurada.

*Kitap fısıldayan bloglar blog listemde vardır ve tanımayanlar için bir tık mesafededirler!

Meğerse Gökyüzünden Sessiz Atlar Geçiyormuş

Uyanıyor, yataktan çıkmıyor, yeni başladığım ve yan yastığımın üzerinde duran bir öncekine oranlarsak tuğla sayılacak 322 sayfalık romanımı alıyorum elime. Okuma lambamı yaktım. Yastığı dikleştirdim ve akşam kaldığım yerden okumaya başladım: Gerçek bir roman, eski zamanlardaki niteliklere sahip, ne satar planlamalarının bulaşmadığı, dönem okuyucusu ne alır hesaplarının yapılmadığı, buram buram edebiyat kokan ve elden bıraktırmayan bir kitap! Ve gerçek bir entelektüel, hayatın tozunu yutmuş, savaş alanı görmüş, dünya görüşü sağlam, muhteşem bir yazar!

Bir süre sonra, saat henüz altıya varmışken, çıkıyorum yataktan. Salona geçiyor, çalışma alanı olarak da kullandığım, salona açık mutfağımın manzaraya paralel masasına oturuyor, açıyorum bilgisayarı. Yazılar okuyor, sohbet tadındaki yorumlara bir kez daha bayılıyor, sohbete dahil olup yanıtlıyorum onları. O ara gecenin kepenkleri iyice açılıyor. Gözlerimi ekrandan alıp pencereye bakıyorum ki, ufuk çizgisinde bir sanat faaliyeti var: Denizin minik prens ve prensesleri, evden sıvışmışlar, ellerindeki boya kovaları ve fırçalarla gökyüzünü boyuyorlar. Afacan ama yetişkin halim ve yetişkin ama çocuk sevinçlerimle bir süre gülümseyerek seyrediyor, hatta az önce aklımdan geçirdiğim betimlememe bayılıyorum. Bu beni tetikliyor. Üşenmiyor, az sonra silineceğini düşünüyor ve gidip oraya erebilecek fotoğraf makinesini alıyorum.

Anı yakalıyorum; denizden esen ve günün rengini belli eden şefkatli ısı yüzümü usul usul okşayıp, ruhuma coşku katarken Aklım olaya müdahil oluyor, ve diyor ki: "Hani geçenlerde; oyun parkındaki kaydırak için sokak lambasının sakin ışığına bağdaş kurmuş Buda gibi diyordun da ve tam onu çekecekken bir sesle,  belki de  omuzunda bekleyen meleklerin bir dokunuşuyla  başını sağa çevirmiştin ve ondan vazgeçip gökyüzünün büyüsüne kapılmıştın ya!"

Bu kadarla kalıyor, çünkü bunun refleksimi harekete geçireceğini biliyor. Çeviriyorum kafamı. Hızlılar ve o an içinde ancak altı kare çekebiliyorum. Sonra yatak odama geçip, balkonundan dört kare daha ama!.. Ancak arkalarında  bıraktıkları toz bulutlarını. Üzülmüyorum çünkü elimde son hızla geçtikleri ilk an fotoğrafları var! İyi ki de enstantane ayarı ile falan uğraşmamışım, diyorum. Atların net halleri yerine uçarak gidişlerini gösteren rüzgâr izli bir tablo gördüğüm; ardları toz duman. Seviniyorum.

Sonra çakma kumru ekmeklerimden yapıyorum. Bir de kahve. Yine blog yazıları, gazeteler falan devam ediyorum. Elbette payıma düşenleri alıyorum ki bir tanesi Sevgili Okul Arkadaşım'ın Her Güne Üç Güzel Şey adlı yeni bloğunun içindeki - O'nun ifadesiyle- Nazım Hikmet'in çok sevdiğim eseri Memleketimden İnsan Manzaraları'ndan uyarlanmış Bir Tren Kalkar Haydarpaşa Gar'ından başlıklı şiir dinletisi...*

Çalışma odasına yürüyor, kitaplıkta arıyor ve kitapla dönüyorum. 21.11.1978. Ucu soğuk bir tükenmez kalemle atmışım ki biraz kazınmış bir siliklikte tarih; ve altında da o zamanki çocuk imzam.

Kitaba atılmış tarih beni 11 yıl önce, üzerine aksiyonlu günler dahlinde bir yazı* yazdığım an'a götürüyor.

Sevgili Okul Arkadaşım hatırlar mı tanık oldu mu, daha önce söz ettim mi? bilmiyorum. Çünkü onların oturdukları apartmana yakın ve o sırada inşaat halindeki bir binanın üst katlarından birinde asılıydı, O. Yerinden memnun olarak bir süre asılı kaldıktan sonrasıysa bir şenlikti ki sormayın. O yıl kitaba attığım yıl olabileceği gibi, bir önü ya da arkası da olabilir, diye de düşünüyorum şu an!

Dinleti başlıyor. Kitabımı açıyorum. Ne güzel ki ilk sayfadan başladı. Bir an elimdeki kitabın kalınlığına bakıyorum; sayfa sayısı 464, dinletiyse 1 saat 18 dakika, küsur... Nasıl olacak ki? diye düşünüyorum. Takibe devam ederken bir an geliyor ve kitapla dinletinin yolları ayrılıyor. O ara kulaklık takmışım, dünyadan kopmuş ve olaya iyice dahil olmuşum. Bir anda  kala kalıyor, panikliyor, acaba bendeki kitap arızalı mı? diye düşünüyorum. Sonra uyanıyorum!

Arıyorum vardıkları yeri... ve nihayetinde buluyorum. Sayfa numarasını not alıyorum!

Yeniden senkronize olduk. Ve birlikte devam ediyoruz.

Muhteşem anlatıcılar, sayfa olarak bir kez daha benden kopuyorlar. Peşinizdeyim bırakmam, diyorum ve sabırla ve bir an öncesinin telaşıyla ama, tekrar arayıp buluyorum gittikleri sayfayı.

Fakat bu arada dinletiyi hiç durdurmuyorum, şırıl şırıl akıyor; kâh vagonlarda, kâh yolcu bırakılacak istasyonlarda, kâh hüzün denizlerinde kulaç atarken konuşulanlara kulak kabartmış bir durumda ve varlığım görünmez bir kenarda, onlarlayım.

Öyle kapılmışım ki dinletiye, koptuğumuz yerlerde video'yu durdurup da onlarla aynı yerde buluşmayı, aynı yerden birlikte devam etmeyi akıl edemiyorum! Üstelik ikinci kez aynı durumu yaşayınca kan ter içinde kalıyor, kaçıracağım diye telaş ediyor, bir an içimdeki boşvermişi dinliyor, arama bırak, izle diyorum. Bu halimden hemen sıyrılıyorum sonra... Şiir okuma özürlü biri olarak onlar gibi okuma becerisi kazanmak için azmediyor ve yeniden buluyorum gittikleri yeri.

Zorlandım bu kez çünkü: beni, dolayısıyla mantığımı ters köşeye yatırmışlardı;  elimdeki kitaba göre ileri gitmek yerine geri dönmüşlerdi! Buluşunca çok sevindiğim için kızmıyorum elbette.

Ama sonra bir kaçış daha, artık biraz daha uyanığım; çok uzağa gidemeden yakalıyorum. Zıpkın gibi finalde bir daha kopuyoruz, bir teşebbüste bulunuyorum elbette, ama öyle bir vurgu ile içimi titretiyor ki abla, öyle kopmuşum ki dünyadan, çakılıp kalıyorum.

Çok mutluyum. Enfes bir dinleti izledim, bir iki yerde kelimeleri farklı kullansalar da yüzlerine vurmadım! Zor bir işi yakışır bir biçimde yaptıkları için yürekten alkışladım. Sonra, Sevgili Okul Arkadaşım'ın yazısına döndüm ve fırından yeni çıkmış coşkumla, not aldığım yol haritasını da bırakarak, mutlu mutlu bir yorum yazdım.



*Dinleti linki, yazı ve yol haritası bıraktığım yorum için buradan lütfen.

Aksiyonlu Günler dahlindeki yazı için de buradan lütfen.

Tanıştırayım: Jean ECHENOZ!

Hap gibi bir kitap. İncecik. 82 sayfa...

Ama KOCAMAN!

Kapak içinde tür olarak anlatı yazıyor. Arka kapağın kenarındaki dijital künyenin altında da büyük harflerle ROMAN.

Enn Sevdiğim Kadın önerdi.

Aldım.

Siparişim geldi, koliyi açtım: diğer kitapların arasında jelatin içinde beyaz kapaklı cılız bir kitap. "Vayy!.." dedim, "kitapçım eşantiyon göndermiş."

28.08.2020.

Çok övdü ve altını çizdi!

Ama ben hayalimde ne canlandırdıysam -görünüşe aldanıp- kitaba benzetememişim!

O tarihte gelen, star ışığı olan bir kaç kitabı okudum ama jelatini üzerinde olan ve kitap yerine koymayıp da eşantiyon diye sevindiğim ve an itibariyle sürekli özür dilediğim Koşmak, hep sonraya kaldı.

Bir kitap olduğunu da fatura kontrolü esnasında anca anlamıştım zaten! Üstüne üstlük yazarı da tanımıyordum.

Geçen gün elime aldım. Kahramanı biliyordum. O yüzden belki de geri atmışımdır!?

Tabii ki bu lafın gelişi: aslı kıvırtma, derin de bir mahcubiyet.

Şu an çok heyecanlıyım. Bir de coşku ki elim ayağıma dolanıyor ve ne yazsam, nasıl yazsam, nasıl övsem telaşı içindeyim.

Yazıdan önce kahvemi içindeki kahve miktarını çoğaltarak ve 350 cl olarak hazırladım. Dura dura, hissime ve kitaba yakışır cümleleri kuramaya kuramaya, kırık dökük bir yazı çıkacak endişesi yaşıyorum. Okurkenki coşkumu kelama dökemeyeceğim diye korkuyorum!  Hatta kitabı boşver, Jean'dan söz et, diyorum. Çünkü, 82 sayfada nasıl bir tuğla okumuşum hissi yaratabildin, diye O'na sormak istiyorum. Ayrıca sanıyorum ki ben son dört aydır bu kitabı okuyorum. Bütün şehirlerde bulundum, yarışların tümünde, tribündeydim sanki.

Kitabı okumadan epeyi önce Mussano ile sosyalizm üzerine konuşuyorduk. Stalin'i ve Rus modelini eleştirmiş, Marx'ın önermesine en yakın pratiğin Yugoslavya özelinde Tito dönemi olduğunu söylemiş, Dubček'li Çekoslovakya döneminin, yani romantik adıyla Prag Baharı'nın yeterli zamanı bulamadığını, güç yettiği ve yerli işbirlikçiler hazır olduğu için de başı hemen ezilmişti, dedim.

Jean sanırım bu konuşmayı kapmış. Dediklerimi neredeyse satır satır yazmış!

Enfes de bir zaman fonu var kitabın. Dil muhteşem ki ara ara Küçük Prens efekti aldım. Hatta bunu dile de getirdim. Jean Echenoz kardeşime bittim, onu tanımaktan o kadar mutlu oldum ki hemen iki kitabını sipariş ettim.

Anladığım, kendisi gerçek hayat hikâyecisi! Gelecek kitaplarımdan biri Ravel!

Hatta keşke tarih kitaplarını da Jean yazsaydı, dedim. Pandemi olmasa Jean'la da bir öğlen yemeğinde buluşmamız kesindi. En az bir öğle arasını birlikte geçirdiğimiz Pedersen Hoca kadar sevdim kendisini.

Fakat Jean bir roman kahramanı olmadığına göre onunla Enn Sevdiğim Kadın'ın da katıldığı bir akşam yemeği, daha hoş olabilir!

Gelirsek anlatılana, Emil Zatopek'in, yani tüm zamanların en büyük atletinin, namı diğer Çek Lokomotifi'nin hikâyesi. Yazarın çok tatlı ifadelerle dile getirdiği yarışlar var, o yarışların figüranlığının arkasındaki yaşam var, olimpiyatlar, sporcu eş Dana, şehirler, müzik var ama bunun yanısıra; yere batasıca egemenler, faşistlerden daha faşist "sosyalistler", tanklar, rejim cahili komik propagandalar da var!

Son tahlilde Koşmak insan bir kitap; naif, esprili, yüzde tebessüm damakta tat, gönülde izler bırakıyor...

Ve yarışlarla boğmayıp Emil özelinde kocaman bir dönem hikâyesi anlatıyor.




Çeviri: Mehmet Emin Özcan.

Sevilmeyen Müzikle Kazan-Kazan İlişkisi

Gençtim. Hızlıydım. 16 yaşındaydım. Ona tahammülsüzdüm. Bir gün öyle güzel bir senaryonun içinde kaldım ki ertesinde bir kitap aldım.

"Bir an yaşayıp  bir kitap aldım hayatım değişti," diyen kişilerden oldum. Yükseldim. Yükseldikçe hayatım güzelleşti.

Gün geldi konserlerin hiçbirini kaçırmaz oldum.

Bir saniyesine bile tahammül edemezken üzerine yazılar yazmaya başladım.

Beni daha mutlu eden, o mutluluğu gittikçe katmerleyen sevinçler yaşadım.

Okudukça çoğaldım.

Çoğaldıkça dinledim.

Dinledikçe, sevdiklerimle sevmediklerimi ayırdım ama hiçbirini küçümsemedim.

Yazılarım değer gördü, sosyal medya hesaplarında yayınlandı. Teşekkür e-postalı davetler aldım.

Ülkemizin en kıymetli sanatçılarından biri internet sayfasının basından bölümünde yıllar önce, hâlâ sayfasında duran konser yazımı paylaştı...

Öğretmenimiz hep derdi, bilmemek ayıp değil, öğrenmemek ayıp!

Aşk Tesadüfleri Sever güzel şarkıdır; Artakalan belki daha güzel şarkıdır; süpervizörlüğünü Murathan Mungan'ın yaptığı o albümlerdeki Müslüm Babayı dinlemeye bayılırım...

Yıllar önce o anı yaşamasam, o an beni bu kitaba sürüklemese ve o kitap beni yükseltmese konserlere ve gösterilere gitmeyecek, dolayısıyla yazmayacak, paylaşmayacak ve hayatın bana enn büyük ikramiyesi olan Enn Sevdiğim Kadın'la rastlaşmayacak, şahane mektuplaşmaların merak yükselten tadını duyumsamayacak ve  ardındaki,  yaza dönen baharın en güzel günlerinden birinde, bir vapur güvertesindeki buz gibi biralı, saatler nereye aktınız dediğim, olağanüstü güzel, heyecan verici yüz yüzeliğin o ilk akşamını yaşayamayacaktım.

Demem o ki; özellikle gençler, orta uzun yazılar sıkmıyorsa sizi, kendinize bir iyilik yapın!

Ve Bir Konser Teması Üzerine Çeşitlemeler* başlıklı yazıya bir göz atın.

Severseniz kitaplasınız... Zaten seviyorsanız da çok şanslısınız.


*Yazı için buradan lütfen.

 

Evet Hayat!

+18

Arka kapaktan

"... Her şey anlamsızdı. Öyle düşünüyordum. Ama aslında bir anlamı olduğunu biliyordum: Bu anlam beni parça parça ediyordu. Paramparça sözcüğü biraz abartılı gelebilir ama ben abarttığımı düşünmüyordum. Belki o zamanlar anlam ile gereksinimi karıştırıyordum. Belki de sinirlerim bozuktu..." 


Sayfa 124'den

"... Hakkını vermek gerek sözlerin sevecendi. Ama korkarım iyi düşünmeden konuşmuştun. Benim dediklerimi hiç düşünmemiştin. Kadınların sevişirken söylediklerini her zaman dikkatle dinle, Max. Konuşmuyorlarsa tamam, o zaman dinleyecek bir şey yok, düşünmen de gerekmeyecek, ama eğer konuşurlarsa, fısıldıyor olsalar bile, her sözcüğü iyi dinle ve üzerine düşün. Ne dediklerini düşün, ne demediklerini düşün, söylediklerinin gerçekten ne anlama geldiğini anlamaya çalış. Kadınlar katil orospulardır, Max, hasta bir ağaçtan ufku seyreden soğuktan donmuş maymunlardır, karanlıkta ağlayarak, hiçbir zaman söyleyemeyecekleri sözlerin peşinde, seni arayan prenseslerdir. Yaşamımızı yanlışlıklarla planlıyor ve yaşıyoruz..."

 

Hayattan*

... Islaklığına kırmızılı mavili floresan ışıklarının vurduğu, bağırdan şarkıların yankılandığı, abartılı renklerin renk kattığı, küçük küçük evlere tıkışmış kadınlar ve onları izleyen; kapalı bir Anadolu şehrinin çapkın bakışlı, hovardalığın etiketini rol bellemiş, hazzın tatlı tatlı gülümsemesini yüklenmiş farklı yaşlardan erkeklerinin dolaştığı sokakta...

...Yatağın üzerine uzanılmış, aleladeliğe anlamlar katmaya çalışan dokunuşların arasında gözü, komidinin üstünde duran, ara verilmiş, kapağı üste dönük kitaba takıldı;...

...Sanki sevişmeyi ilişkilerine yasak etmiş, kalleş yanının vereceği zarardan birbirlerini korumak istemişlerdi. İlişkilerini, adı bildiğimiz aşk olan duygunun da ötesinde, kırılmasına izin vermeyecek kadar narin sevmişlerdi. Bunu eskimesin diye birbirlerine hiç söylemediler. Bir araya geldiklerinde ruhları konuşuyordu. Sıklıkla ve bulundukları yaşın tazelikleriyle "Ben ne kadar oyum, o da ne kadar ben," diye düşünüyorlardı...

...Bir türlü soramıyordu: ''Neden?'' Kadın anlatırken pimi çekilmiş zaman ayarlı el bombaları bırakıyordu. Kendinle kaldığında el bombaları patlıyor, pazıl yavaş yavaş tamamlanıyordu...

...Yumuşak ve sevgi dolu bir yüzdeki, odayı usulca tarayan, aradığı kişiyi bulunca parlayan yeşil iki gözle göz göze geldi. İçinde kopan ve şükreden bir ibadet rüzgârıyla koşmak istedi. Ruhu koştu, sarıldı; bedenini beklemeden...

..."Doğum günün kutlu olsun," diyen iki dudak yanağına, salondaki herkesin içini ısıtacak sıcaklıkta bir öpücük kondurdu. Öpücüğün sahibi karşısına oturdu, şaraplar dolduruldu. Orkestra, akşamları içmekten yorgun düştükleri anlarda, teybe koyup üst üste başa sararak dinlettiği; Çocukların, sevgililerinin, eşlerinin fotoğraflarını önlerine koyup onlarla sivilleşirken, özlemin göz yaşlarını o anda kurdukları iptidai siperlerine saklamaya çalıştıkları Tapılacak Kadınsın'ı çalıyordu. Onunsa, göz yaşları orduevinin camlarından taşıyor, her bir kayaya çarptıkça daha fazla çağlayarak aşağıda sakin sakin akan Kızılırmağa karışıyordu....

... Trenlere ve mekânlarına tutkulu olan, ötekini ayartmış, kayalara oyulmuş tünelin üstüne çıkarmış, ağız tarafından ayaklarını sarkıtarak, altlarında uzanan rayların uzaklara taşımasına sevdalı, yaramaz çocukların evden izinsiz telaşıyla ama yine de zamana kayıtsız bir neşeyle, yüzlerine bulaştıra bulaştıra yemişlerdi, dondurmalarını...

                                                                                        **

Sarsılarak ve bayılarak okuduğum kitabın çevirmeni Peral Bayaz'a şükran.

*On bir yıl önce yazılmış, o haliyle duran,  Hayatı Öğrenmek Adına En Özel Tanıklığısın Ömrümün'den...