Kars Şehir Sineması

 1.bölüm

Kafamda sıralamışken anlatacaklarımı ve hazırlanmışken serinin 6.yazısına, çok değerli bir hanımefendiden çok şık bir mektup aldım. Elektronik ortamdan da gelmiş olsa, mail demeye dilim varmayacak kadar zarif ve incelikliydi üslup. Heyecanlandım. Tersi zaten mümkün olamazdı. Sadece ben için değil, şu alemde eli kalem tutan herkes için.

Şehir sinemasında bir film izlemek planlıydı. Severim küçük ölçekli bir şehri ya da kasabayı oralı gibi yaşamayı. Ama bu kez, üstelik de neredeyse her lokantasında kitaplık olan, kültür geçmişi derin, çok eski yıllarda dahi tiyatro salonu ve sinemalara sahip Kars olunca konu; mutlaktı sinemayı teneffüs etmek. Hatta hangi seansa gideceğimizi bile kurmuştuk yola çıkmadan. Bilgilerse olağanüstüydü. Üstelik de birinci ağızdan. İyi haber yakalamış gazeteci heyecanı ile baktığımda bütün detayları ile paylaşmak, ilk yazan ben olmak arzusu fena halde çekiştiriyordu paçalarımı. Ama öte yandan da hikâyenin muhteşemliği ile doğru orantılı olarak bir kuyumcu titizliğindeydi hassasiyetim. Hikâye çok sağlamdı, etkileyici idi. Ama aynı oranda da özel. Karşılıklı bir kaç mektup sonunda nerede durmam gerektiği netleşti kafamda.

Gramofon

04/02/2016

Ritüelim yüzünden bıçkın garson Talip'in ince ayarına maruz kaldığım, her lokmasına bayım bayım bayıldığımız pitiyi yiyoruz. Ardından gözümüze kestirdiğimiz dönerle devam edeceğiz. Fakat henüz Kars'ın en güzel kesme aşını tadacağımızdan haberimiz yok. Dün akşam Hanımelinde sunumu bize bırakmayan hanımefendinin ritüeli de benimle aynıydı. Gelin görün ki "O lavaşları şimdi çamur ettin sen." diyen Talip de 60 yıllık geleneğin devam ettiği lokantanın bıçkınıydı. Bir derse daha ihtiyacım varmış demek ki. Her yiğidin yoğurt yiyişi farklı, deyişi bir kez daha haklılığını ispat etti. Bu yeme içme meselesine ve ritüel konusuna bir başka yazıda döneceğiz nasılsa. Ama en güzel kesme aşının da burada olduğunun altını şimdiden çizmem gerek.

Çaylarımızı içerken sinema sitelerinden birine girip hangi seansta hangi film var göz atıyoruz. 17.30 uygun, mutabığız. Net üzerinden bilet alma imkânımızın olmadığını görüyoruz. O zaman yürümeye devam. Çaylar bitti. Tuncay Beyle sohbet güzel. Bir anlamda komşuyuz. Belki ben küçükken ve Kars'a gitmişken aynı sokakta top oynadık.

Yukarıdaki ev mi? Kars gezginlerinin en beğendiği ve benimsediği ev. Kimin olduğuna, nasıl restore edildiğine rastladınız çok kere. Biz de beğendik ama derinden etkilenmedik. İçinde olmayı çok istediğimiz mekânlara bacadan da olsa girdik. Evin sahiplerinin anahtarı bıraktığı arkadaşları Tuncay Beyin, istersek içini görebileceğimiz önerisine ise teşekkür ettik.

Şimdi, tam da yazının burasında bir hikâye kurmaya karar verdim ve bir adam tasavvur ediyorum. Misal Osmanlı saraylarına dayansın soyu. Şimdi bu da nereden çıktı demeyin ama! Üstelik de Gürcü olsun. Bir de kadın tasavvur etmeliyim. O da olsun Çerkez. Bu iki gencin ailelerini onlar daha doğmamışken bir şekilde İstanbul'dan Erzurum'a yollayalım. Hikâyemizin baş kahramanı gramofon, bunu asla unutmayacağız. Şimdi, zamanı biraz ileri saralım.  Rus Ermenisi çetelerin baskınlarından söz edelim. Misal bunlar erkekleri öldürüyor olsun. Kadını ve kız kardeşlerini tacizlerden halılara sararak saklayıp korutalım. Tüm bu karmaşadan çıkartmak için  bu iki farklı aileyi, çocuklarını da yanlarına alarak Kars'a taşıtalım. Bir zaman sonra  bu iki ailenin çocuklarını küçük yaşta da olsalar evlendirelim. Onların da çocukları olsun. Ağırlıkla erkek. Bu erkeklerden biri de esas oğlan olsun misal. Ayrıca yakışıklı ve sportmen de olsun. Bir de romantik. Unutmayalım ki şu an daha çocuk. Biraz daha zaman geçince, Konya'dan bir Ağır Ceza Hakimini ki Atatürk'ün "Arkadaşlar! Gidip,  dağlara bakınız, eğer orada bir tek Yörük çadırı görürseniz ve o çadırda bir duman tütüyorsa, şunu çok iyi biliniz ki bu dünyada hiç bir güç ve kuvvet asla bizi yenemez." dediği Sarıkeçililer soyundan olsun. Onu da Kars'a tayin edelim. Onların da kız çocukları olsun mesala. Alımlı, zarif ve narin. Bu da esas kızımız olsun derim ben. İlerleyen zamanda, kurduğum hikâyenin içinde bir büyük aşk da olsa, iyi olur der misiniz? Duyamadım!

Lokantadan çıktık, otelin karşı köşesinden kıvrıldık. Atatürk Caddesinden bilmem kaçıncı kere yukarı doğru yürüyoruz. Buzlara dikkat. Magnetler ve Kars'a dair hediyelik eşyalar almak niyeti ile her seferinde küçük vitrininde kaldığımız, içine girdiğimiz son gün, görünen ebadıyla hiç de uyuşmayan, tahmin ötesi kafe'sine bayılacağımız "tükkânın" önünden geçtik. Serka, Migros derken Atatürk Caddesinin  Faik Bey Caddesi ile kesişme noktasından sola dönüyoruz. Heyecanlıyız. Hem de çok. Üstelik sinemayla aramızda muhteşem bir bağ kurulucağını henüz bilmiyoruz. Küçük bir uğraştan sonra, bingo. Bulduk!

Sinemadan fena etkileniyoruz, tasavvurumuzun fersah fersah ötesinde. Olağanüstü bir şefkat, ışıltılı bir duygu, hayranlık ve sevimlilik ifadelerimiz taze simit kokulu. Bir masal  mekândayız. Kesinlikle bir hikâyesi olmalı. Bunu derinden hissediyoruz. Bir müziği var. Nereden geliyor bilmiyoruz ama duyuyoruz. Bu bir tango. Gişedeki Cahit Abi şahane bir adam. Yazılmamış bir Yusuf Atılgan romanından çıkıp da gelmiş gibi. Zamanın  dışından. Mutlaka fotoğrafını çekmeliyiz. Gizlice ve doğal olmalı. Bir türlü uygun açıyı bulamıyoruz. Bulduğumuzda ise sonucu beğenmiyoruz. Onu anlatmayan bir kare. Seçtiğimiz film sitede yazılanın aksine 19.30'da. Sinemanın kafeteryası sevimli, şirin ve sıcak. Çağırıyor. Duvarlara asılmış esprili menülerdeki sinema biletleri indirimli. Şirin bir uygulama. Bize hoş geldi. Lakin karnımız tok. Yaşasın! Bir ukdemiz daha oldu.

Aslında bir de bar var, hemen sinemanın kapısından önce, sağdaki kapıdan girilip de üst kata çıkıldığında. Barın kapı camındaki, ilk anda anlamadığım, en bayıldığım yol arkadaşım anlatınca farkına varıp da anladığım "Akraba, damsız giremez!" yazısı tebessüm ettirici. Bir de sinemanın  üst resimdeki hizmeti var ki  o da şahaneler ötesi. Barı akla yazdık ama! Kısmetse çıkışta. Biletler cepte. Bu kadim sinemada kredi kartı ile ödeme olmamalıydı. Olmadı. 17 km yol yürüdüğümüz bir gün. Biraz dinlensek iyi olacak. O zaman film saatine kadar otel.

1.adamı biraz daha geliştirip, karakteri zenginleştirip beslemeliyiz diye düşünüyorum. Erzurum'dan Kars'a geldiler kısmı cepte. Bu bay'a ticaret yaptıralım mesela, ithalat-ihracat. Düşünelim bakalım neler yapabilir. Hımmmmm.. Rusya'dan ithalat yapsın, demir çelik olsun bu. Buna mukabil de oraya canlı hayvan satsın. Bu işlerde çok başarılı olsun. Bu çalışmaları ve şehire hizmetleri nedeni ile devletimiz onu ödüllendirsin. Evler versin. O da, kendisi de kirada oturmasına rağmen bu evleri yoksullara pay etsin. Hatta biraz daha ileri gidelim, abartmış olur muyuz bilmiyorum ama Anıtlar Yüksek Kurulu kendi bünyesine katana kadar Ani'nin tapusu da onda olsun. Hatta hikâyemizin bütününe baktığımızda yakın bir zaman sayılacak tarihe kadar, mesela 40 kadar yıl önceye dek emlak vergileri ödenmiş olsun. Hadi gelin bir de sinema açtıralım kendisine. Ne dersiniz? Bir de gramofon koyalım mı içine?  Sene de olsun 1930'ların sonu gibi. Ya da başı.... ya da daha öncesi. Ya da biraz sonrası.

2.Bölüm

Benim Kars'ım

Ara Sıcak

05/02/2016 

Son gün. Yarın sabah 7.45'de Kars'a veda. Kolanın buz ve limonla aromalanmış son yudumu gibi sona bırakılmış, tadı çıkarılacak, anıların izinden yürünecek gün bugün. Mahallemdeyiz. Yusufpaşa. Kaderin garip cilvesini dün öğrendim aslında. Kaz Evi'ndeyken bankanın eski yerini sormuştum. İlim Yayma Vakfına devredilmiş olduğunu duymak bir ince sızı yaratmıştı. Bazı binaların kamuya verilmiş olması yine de sevindirici! Lakin şu pencereler ve kapılar meselesi olmasa.

Dün, planlarımızda olan lokantanın yerini bulmak isterken bir anda karşımıza çıktı İlim Yayma. Fena halde heyecanlandırdı beni. Kaderin cilvesinin yanı sıra kan da çekmiş üstelik. Bizim banka bizim otelin duvar duvara bitişiği imiş. Hesap edilmemiş bir seçim

Muhteşem bir duyguydu. Biraz da buruk. O yıllarda canlı ve yaşayan binanın yerinde ıssızlık vardı şimdi. Müthiş bir aidiyet duygusu ele geçirdi tüm hücrelerimi. Teslim olmaya gönülden razıydım.

İşte burası arabayı park ettiğimiz yer, demir kapısı vardı ve arkaya doğru kıvrılabiliyorduk. Binanın arka kısmında bir eksiklik var sanki. Belki de yanılıyorumdur kim bilir. Ama bir şey eksik, bunu hissediyorum. Banka olan bölümün üst odalarından çıktığımda arabayı tepeden görebiliyordum.

Yoksa en amcamın müfettiş olduğu yıllarda Samsun'a her gelişinde, kuruluşu cumhuriyetle aynı olan ve şimdi yerinde yeller esen Cumhuriyet Lokantası'nın ancak yabancı filmlerde görülebilecek kocaman  mutfağına  girerek ilk gurmelik derslerini aldığımız, görerek seçtiğimiz yemeklerin her lokmasında yeni tatlar keşfederek yemenin nasıl bir keyif olduğunu öğrendiğimiz ilkokul yıllarında, sıcak ve küvetli bir banyoda köpük köpük yıkanmanın rehavetiyle sızdığımız beyaz çarşaflı ve konforlu yataklardan uyanır uyanmaz koşturmaya başladığımız pazar sessizliğindeki üst kat koridorlarından aşağısını gördüğüm, tarih kokan kapıları ve mobilyaları koyu ceviz, 80'li yıllarda yerine kuru beton bir bina dikilen Cumhuriyet Meydanındaki banka ile mi karıştırıyorum şu an bilmiyorum. Belki de Malatya'daki ya da Çanakkale'deki ya da Ankara'daki şubelerden izler taşıyor hafızam. Ziraat Bankası demek Cumhuriyet demekti benim için. Muhteşem binalar soludum, tarih kokan.

Yoksa bu büyük kapıdan girip de mi park ediyorduk arabayı? Sandığım bölümle hiç alakamız yoktu belki de. O zaman demir parmaklıydı bu kapı ve ortadan ikiye açılıyordu. Önündeki basamaklar yoktu ve kapının üstü ovaldi.  Kilidine ilaveten  kocaman da bir asma kilidi vardı. Amcamın odası üst kattaydı. Şimdi  arabayı yukarıdan görebilmem mümkün. İçeride bir avlu vardı, kesin. Bankanın Land Rover'ı da oraya park ediyordu. Şoförü hatırladım. Amcam sürücülüğüne çok güveniyordu. Malatya'ya giderken onu da götürmüştü. Hatta CHP senatörü olan kayınpederinin cenazesine o arabayla ve o şoförle gelmişlerdi. Alışkın olmadığı ve nispeten büyük bir şehirde, yan yollardan ana yollara çıkışı ile ürkütmüştü beni. En sağdaki kapı da lojmanın. Şimdi oldu işte. Her şey yerine oturdu. Bingo!

Bundan çok uzun yıllar önceydi. Seyahat sabahlarının eşsiz soğuğunda uyanmıştım, titriyordum. Sanmayın ki mevsim kıştı. Dibine kadar yaz. Yolculuk tüm Karadenizi takip ederek Trabzon, Hamsi köy üzerinden Ziganayı, Kop dağını aşıp, elbette sütlaçsız olması mümkün olmayan bir şekilde Bayburt, Erzurum güzergahından Kars'aydı.

İki kapılı, koyu füme, kilometre saatindeki ibre hız arttıkça yeşil, sarı ve kırmızı renklerine dönen gümrük ihalesinden hasarlı bir şekilde alıp da Paşa Usta'ya yaptırdığımız, 10 yaş civarındaki  Opel Record'umuzla çıkıyoruz yola. Henüz anılarımızda lastikler üzerinden önemli bir yer tutacağını bilmiyoruz yolculuğun.

Çift yedek lastik taşıyorduk. Jantıyla ve takılmaya hazır. Çare olmamıştı. Sayısız kez patladı lastikler. Bazen tubless olan lastikleri hiç sökmeden tamir edip şişirdiğimiz oldu.

Kars'a tam vardık derken. Tam da Selim ilçesinde. Gecenin ayaz karanlığında. Yedek lastiklerin tümünü de kullanmışken bir kez daha patladı lastik. Krikoda kaldı araba. İçinde üç kardeş ve anneyle. Çok üşüdük, yazdı. Korkmadık ama.

Yapılmış lastikle döndü baba. Artık lojmandayız. Sıcak ve şaşırtıcı bir bina. Odalar bizimkilerden yüksek, kapılar muhteşem. Pencereler çift, beyaz, iki pencere arası tahminimce otuz kırk santim. Çocuk ölçüsü deyin geçin. Belki de daha kısa, teyit etmek mümkün değil. Çoktan teke düşüp PVC olmuş kendileri, üzücü. Üstelik o iki pencerenin arkasında camsız, ortadan ikiye açılan bir de kapak vardı. Burası Kars, yaz da olsa hava sert. Tüm odaların duvarlarını dolaşan bir kalorifer sisteminden söz etmişti en amcam. Kullanılmıyordu.

Oturduğum yerden baktığımda aşağı kadar görebildiğim geniş, uzun ve iki yanı ağaçlı, parke taşlı caddenin tepesinde, bildiklerimden tümüyle farklı, yalnızca okuduğum kitaplardan canlandırabildiğim bir terzinin dükkanına gittik bir gün. İnanılmazdı. O terzi dükkanından caddeyi izlemek muhteşemdi. Aradı gözlerim.

Kars'tan ayrılacağımız gününün gecesinde garajda yer olmadığı için bankanın önünde kalan arabanın dört lastiğinin kesilmiş olması bile anlatılması güzel, bu eşsiz şehre yapılmış yolculuğu daha esrarlı kılan bir anı olmuştu.

O günkü Kars'ta kesilen dört lastiğin yerine ancak iki yeni lastik bulabilmiştik. Diğer iki lastiğe de dikiş attırmıştık. Hayatımızın en önemli kazasını o lastikler nedeni ile atlattık. Babam. Şahane adam. Dikişleri atıp anında havası boşalan arka lastiğin bizi geniş açılar çizerek yolun dışına atmaya çalışan haline galip gelmiş, sürekli yalpalayan ve jant üzerinde kalmış, ibresi kırmızıdaki arabayı yoldan çıkarmadan ve devirmeden, usulca durdurmayı başarmıştı. Gözüme kan inmişti. Bir ayda kalkmadı.

Başımıza gelen üzerinden bir cinayet romanı yazmayı bile düşledim bu yazıyı yazarken, belki de "kısa" bir "olay yeri inceleme" olur kim bilir?

En amcam evlenince, yerleşik olmak için banka müdürlüğüne geçmişti. Gittiği her yerde siyaset, devlet kaynakları, zenginler düzeninin "gereği" olarak hakkı olmayan, üstelik de bankanın kuruluş amacına aykırı bir biçimde şehrin siyasetle içli dışlı kalantorlarına  dağıtılmış kredileri geri çağırıp onları gerçek üreticiye, köylüye yönlendirirdi. Kars köyleri, oralardaki peynir ve sebze üreticileri, Iğdır'daki, Kağızman'daki, Çıldır'daki, Boğatepe'deki, Arpaçay'daki, Susuz'daki, Ardahan'daki, Posof'daki topraklar dile gelse de o günleri anlatsa isterim. Düzenine çomak sokulanlardan biri bu zararı vermişti bize. Faili meçhul bir cinayete kurban gitmemiz işten bile değildi. Belki böyle bir kastı yoktu eylemin, düşündükleri belki de maddi bir zarar vermekti sadece. Ya da ötesi için bir gözdağı.

Bir hafta sonu Boğatepe'ye gittik, eski adı ile Zavot'a. Şahane karşıladılar bizi. Muhteşem bir sofra hazırlandı. Kusursuz yuvarlıklığa sahip küçük patates kızartmaları üzerine kendi aramızda çok konuşmuştuk. O yılların Türkiye'sine o kadar uzak bir lezzetti ki bilmiyorduk. Sonradan öğrendik. Ama son derece doğal yöntemlerle hazırlanmış peynir katkılı halinin tadına hiçbir zaman ulaşamadık. Asıl şaşırtıcı olan ise seccadesini topladığı odadan gelen mavi gözlü babaanne oldu. Almandı. Sarışındı. Çok tatlıydı. Patatesler onun eseriydi. O gün kesilmiş kazlar muhteşemdi. Yıllar sonra argodaki kaşarlanmak lafının ne olduğunu o gün gördüklerim üzerinden çözmüştüm. Bir peynir üreticisiydi bizi davet eden amca. Mandırayı gezmiş, kaşarların kaşarlanmadan önceki halini de görmüştük. Anlatmıştı peynirin nasıl yapıldığını. Tuzsuz köy peyniri formundaydı hepsi. Bembeyaz. Dizildikleri raflarda "kaşarlanmayı" bekliyorlardı. Tattığımız kaşar ve gravyerler de en az yemekler kadar güzeldi. Evin çocukları  ile geniş otlaklarda saatlerce top oynadık. Top oynayınca acıktık.


Bu yazının devamı için buradan lütfen

Kars Şehir Sineması'nın şaşırtıcı hikayesi için buradan lütfen, 

 Doğu Ekspresi ve Kars. Nedir, nasıl bilet alınır, tren ve yolculuk nasıldır içinse buradan lütfen.


Fotoğraflar Nikon L23 ile...

Kalenin Bayır Düzü- Kars

 Öncesi

 

04/02/2016

Bugünün programında kale var, akşama da sinema, öğlen piti yenecek ama bu kez farklı bir mekanda. Ondan ötesi tümüyle spontane, plansız. Ayaklarının götürdüğü yere git. Otelimizin konumu güzel, karar verirken önceliğimiz odalarının büyüklüğü idi. Bir de binaların arasında sıkışıp kalmış olmaması. Konumunun avantajlarından yararlandık fazlasıyla. İğneden ipliğe kadar her şey var odada. Eksiksiz. Su, çay, kahve sınırsız. Isıtıcı elinizin altında.

Lobisi, özellikle kahvaltının verildiği ve aynı zamanda akşam yemeği de yenebilecek teras katı manzara açısından ve ferahlığı itibari ile tatmin edici. Hatta kahvaltı saatleri güne güzel başlamak adına son derece keyifli. Her ne kadar peynir kaliteleri aldıklarımız düzeyinde olmasa da seçeneklerdeki çeşitlilik güzeldi. Sıcacık börek ve poğaçaları ise gerçekten muhteşem.

E kusurlar da vardı tabii ki. Biz artılara bakıp kusurlar üzerinden takıntılar yaratıp da keyfimizi kaçıranlardan olmadığımızdan sevdik kendisini, rahat yataklarından dinlenmiş olarak kalktığımız her sabah için şükranlarımızı sunduk.

Az daha unutuyordum. Kale Otel'dir adı. Aslında Grand Castle Hotel'miş. Padişahımız tarafından değiştirilmiş. Bizzat açılışını yaparken olmuş bu ikaz. Otelle ilgili bilgiler ararken öğrenmiştim durumu. Bu beni otelden bir an uzaklaştırmadı da değil açıkçası; adından dolayı değil, açılışını yapan nedeni ile. Ama bir ilahi güç aklıma girmişti işte ve ben bunun farkında değildim an itibari ile.

Nevresimin bir ucunda iki küçük delik görmek, ferah banyosunda duşun ahizeye ve tavana su gönderen musluğunun ahize lehine çalışmadığını fark etmek, kolayca onarılabilecek şeylerin onarılmamış olması sizi telefona sarılıp da resepsiyonu aramak ihtiyacı duyacak kadar sinirlendirmeyecekse rahatlıkla kalabilirsiniz bu otelde. Biz dert etmedik. Sonuçta burası Kars; insana öyle huzur veriyor ki. Bir Hilton da beklememek lazım değil mi? Bir de aklımızda uzun zaman önce okuduğumuz romanda tasvir edilmiş bi otel var; salaş, içinde yaşamışçasına hissettiğimiz.

Romanda tasvir edilen otel aslında Karabağ demiştim bir önceki yazıda, ama sadece konumu itibariyle, yoksa kendisi romandakinin aksine bakımlı ve güzel bir bina.

Birazdan yine romanın baş kahramanlarından Birlik Kahvesinin önünden geçip kaleye doğru yürüyeceğiz. Caddenin tamamını kahvaltı masamızdan görebiliyoruz. Düşler Sokağı Balıkçısı tam karşı köşemizde. Kar yüklü kaldırıma atılmış iki masa, dallarına onlarca kuş konmuş ağacın altına çok yakışıyor. Üst katta bir de bar var. Karşıdaki bakkaldan pil alırken bir önceki akşam; sokak lambasının sarı ışığının yarattığı huninin aydınlattığı o masa dürtmedi değil bizi. Oturup iki bira içmek vardı aslında. Bıraktık. İnsan hayal kurmalı, düşünmeli, özlemeli. Bir sonrası için dürtükleyecek ve tazelik hissi verecek ukdeleri olmalı.  An itibari ile bizi Kars'a çağıran iki nedenimiz var.

Sabah sakinliği henüz sona ermeden caddedeyiz, kahveye bir göz atıp yürüdük. Muhtemelen eskiden tamirhane olan bazalt taşlı binanın fotoğrafını çekmeden olmaz. Aynı zamanda bir ipucu bu. Arka sokak çağırıyor. Dinlemek gerek. Terk edilmiş ama ihtişamları hala ayakta binalar arasından ve buzları çiğneyerek köprüye vardık. Solumuzda Kaz Evi'nin yeni mekanı olmaya hazırlanan eski bir yapı. Göz alıcı. Kale Yolu yokuş. Eskinin Havariler Kilisesi şimdinin Kümbet Cami'nde bir mola. Karlar bot boyu, yumuşak.

Duvarlarda yazılar siyasi, yeşil. Çağ değişmiş. Sevgiliye mesajlarla sloganlar aynı fırçadan. Bir taşla iki kuş. İzlemesi eğlenceli. İçerikler sağ tandanslı. Ama bu yazı kesinlikle paylaşılmalı. Gülümsetiyor.

Kale Yolu dik, üstelik yaklaştıkça daha da dikleşiyor. Dün yaklaşık 33 kat yükseklik çıkıp 16 kilometre dolayında yürümüşüz. Vız gelir. Fakat bu kez şartlar ağır. Kaymadan çıkmak nerede ise imkansız. Hoooooopppp.... aşağı inmekte olan üç kişiden bi kız kaydı ve kolundan tutanlar sayesinde yumuşak bir iniş yaptı.  Aaaa bizim çocuklar bunlar! Saat 11'de uçmayacaklar mıydı? Selamlaşma. "Muzaffer Amca ile geldik". "Şimdi de bizi havaalanına bırakacak." "Kalenin en üst noktasına çıktık ama çok zor. Oğulcan pıtır pıtır çıkıp indi ama; merdivenler çok dik ve basamakları çok dar." Gençlik denilen şey bu işte. Kızların yanında risk alıp güç gösterisi yapmadan, havamı atmadan inmem abi! Uyarıyı aldık.

Kalenin en yüksek burcuna çıkmak gerçekten zor. Üstelik orada bir Atatürk resmi var ve "Vatan Sana Minnettar." yazıyor. Ben çıktım. İnmesi daha zordu. Fena halde buzdu. Bir esprim de vardı tam oradayken. Tabii ki yazmayacağım.

Kar buz olmadığında kalenin kapısına kadar araba ile çıkabilmeye imkan sağlayan arka yoldan  Katerina Sarayı. Eskiden Rus Garnizonuymuş, şimdi otel. Konumu, bahçesi ve manzarası güzel. Yaz seyahatlerinde tercih sebebi olabilir. Ama merkezi bir yerde değil. Ya uzun yol yürümek gerekli ya da araç.

Kars'ı tepeden izlemek güzel, isterseniz kaledeki kafeteryada oturup şehri soluyabilirsiniz. Biz yola devam kararındayız. Önce usturuplu bir şekilde alttaki okula kadar düşmeden, kaymadan yürümeyi başarmak gerek. Ondan ötesi kolay. Buzlu havalarda inişin solunda kalan kısmen toprak ve otlu kısmı kullanıp eller ile duvar taşlarını tutunarak yürümek akıllıca.

Taş Köprünün iyi fotoğraflarını çekebilmek için parka dalmak gerek, karlar hiç dokunulmamış gibi, fotoğraf meraklılarının oluşturduğu bir iz var, yine de kar bot boyu. Suda seyir halindeki buzları izlemek keyifli, çaya çekilmiş duvarın üzerinden köprüye doğru yürüdükçe görüntü daha da güzelleşiyor. Lanet olsun ki L23'ün pili bitti, biraz dinlendirmek gerek.

Köprüden geçmeler, hamamlar, camiler derken son virajda Namık Kemal'in dedesinin evi, bir süre dede yanında kaldığı için de olmuş adı Namık Kemal'in evi. Şimdi sağa, Şehit Hulusi Aytekin Caddesine dönüp geniş bir çevre turu atma zamanı. Şu bakkaldan pil almalı. Kasada oturan güzel bir kadın, genç, şaşırtıcı, birileri ile konuşuyor. Mahallenin muhtarı. Yakışıyor. Aranan marka pil yok ama.

Hekim Evi'ne doğru yürüyoruz. Solumuzda sağımızda birileri tarafından onarılmayı bekleyen evler. Sevimliler. Birileri tarafından düzenlenmiş olanlarsa doğallıktan yoksun bir yenilenmişlik sunuyorlar. Sıcak değiller. Eski Hekim Evi, şimdinin Hotel Cheltikov'u. 6o yıllık lokantanın ikinci kuşağından Tuncay Bey kaldığımız oteli sorduğunda neden burada kalmadığımızı da soracak.  Henüz Tuncay Bey ile tanışmadık. Hatta biraz önce önünden geçerken durup baktığımız  evin anahtarlarının kendisinde olduğunu ve istersek görebileceğimizi de önerecek.

Cheltikov'u geçtikten biraz sonra ve 100 metre önümüzde muhteşem bir yapı var. Odaklanıyoruz. O da ne, üstüne tuğladan bir kat çıkılmış. Muhtemelen o da otel olarak planlanmış. Kars demek Serka demek. En çok karşılaştığımız tabela bu. Bu muhteşem yapının uyanık sahipleri de muhtemeldir ki finansmanı oradan sağlamışlar. Ve yine muhtemeldir ki uyanıklığın bunca göze sokulmuş hali başlarına bela olmuş. Restorasyon durmuş. Aslında binanın tuğla ilave edilmemiş hali çok güzel. İnsanoğlunun ilave ettiği çirkinliği bu sayfaya taşımak istemediğim için fotoğraf yok.

İçinden çiçekler fışkıran bu şirin yapı çok daha değerli, sıcacık. İnsana derin hayaller kurduran irili ufaklı epey yapı var buralarda. Bir çoğu da satılık. Kars'ın bu kadar ilgi odağı olması bazılarının iştahını kabartıyor şüphesiz, binaların yeni kuşaktan sahiplerinin de. Korkarım ki çok da uzak olmayan bir gelecekte bu saklı ve masal şehrin büyüsü, derinliği, entelektüel kapasitesi olmayan yeni yetme kapitalist düzenin elinde yok olup gidecek.

Görüş alanımızda bir park. Mesut Yılmaz Dinlenme Parkı. Ağaçları kadim. Doğal düzenlerine el sürülmemiş. Peyzajla çirkinleştirilmemiş. Ağaçlarla dost, onlarla samimiyetle kaynaşmış  bir de mekan var içinde. Israrla çağırıyor ama bizim niyetimiz yok. Hafif bir yokuş çıktıktan sonra  Resul Yıldız Caddesinin üzerindeyiz. Sola dönüp yürüyoruz.  En şahane binalardan birinin, Emniyet Müdürlüğünün köşesinden karşıya geçip Kaz Evi'nin önünden devam edip sola, öğretmen evi tarafına dönüyoruz. Kars Evleri adlı mekanın da üzerinde olduğu, buram buram börek kokan bölgeyi de aştıktan sonra artık hedefimizde Cumhuriyet Caddesi var.

Cumhuriyet Meydanı civarındaki binaların fotoğraflarını çektikten sonraki hedef eski bir Kazak Kilisesi olan Fethiye Cami. Kilise halindeki kubbeleri olmasa da karizması yerinde. Etkileyici.

Çiçek Taksi Durağının önünden geçerken kulübenin içinde, meslektaşlarına misafirliğe gelmiş Muzaffer abi ile karşılaşmak ve selamlaşmak  günün en hoş hali idi. Sonuçta ahbabız artık. Sevimli bir hissiyat.  Fethiye Camisinin fotoğraflarını çekmek için geçtiğimiz karşı  kaldırımda sırtımızı dayadığımız duvarı solumuza alarak yürümeye devam ediyoruz. Bitiminden sola döndük ve istikametimiz müze. Artık uçsuz bucaksız Cumhuriyet Caddesinin üzerindeyiz. Sürprizlere de açığız.  Epey yolumuz var ve bunu henüz bilmiyoruz. Cadde boyunca ve müze yönüne doğru yürürken, askeri birliğin ana nizamiyesinin önüne vardığımızda bulunduğumuz cadde ile kesişen caddenin köşesindeki bu muhteşem yapı tüm Kars sürecinde ve hatta tüm yaşamımda beni en etkileyenlerden biri oldu. Olağanüstü bir sessizliğin ve bilinçli yalnızlığının içindeki vakur duruşu muhteşemdi.

İçinde düğün salonu, gelinlik satan bir mağaza, araç yıkama bölümü ve daha bilmediğimiz işletmeler de barındıran İmparator "AVM"nin önünden geçerken kaçınılmaz bir biçimde gülümsüyoruz. İyi geldi vallahi. Çünkü müze gelmek bilmiyor. Telefondaki navigasyona güvenmeyin, pek çok yer yanlış işaretlenmiş çünkü. Aslında kestirebiliyorum yerini. Ani, Çıldır'dan dönerken yakınından geçmiştik. Göz ucu ile görmüştüm. Şehrin girişinde ama yakında taşınacak. Siz Ani, Çıldır istikametine giderken ya da dönerken uğrayın bence. Kısa ve uzun tur içeren, tüm tarihi binaların işaretlendiği güzel bir haritaları var. Kitapçıklar ve yaklaşık iki saatlik bir de DVD veriyorlar. İsteyin. Şehrin içinde, elinizdeki haritaya göre sizi yönlendiren küçük yön işaretleri asılı direkler de akıllıca. Biz gibi spontane takılmak isterseniz o ayrı. Bugünkü  sayaç sonuçlarımız 17 km yürüme artı sekiz kat yükseklik.

İki kere sorduk yolda, son kez ve artık eminiz ki müzemiz çok yakında. Üç yol ağzı bir noktadayız ve geldiğimiz yön nedeni ile biraz şaşırmış vaziyetteyiz. Top oynayan çocuklara sorduk, yardım etme sevinci ile söylediler.  Burnumuzun ucundaymış. Sevimli bir müze, sakin. Kars'a yakışıyor. Görevli kadın ilgili. Işıkları açtı ve bir de anahtar teslim etti bize. Bana değil ama! Cinsiyet dayanışması işte. Üstelik bunun da altını çizdi.

Bir an önce bir yere oturup soluklanmam gerek. Şöyle bir göz attım müzeye ve konuşlandım koltuklardan birine. Uzattım bacaklarımı. Bir genç öğrenci gurubu gelene kadar müze bizimdi. Onlar da kısa sürede çıktılar. Masanın üzerindeki kitapları kurcalıyorum. En bayıldığım yol arkadaşım görev başında. Müze fotoğrafları ondan.

Daha önce Kars Gar'ının orada duran ve ray döşenerek bu müzeye taşınan, 1921'de, Kars, Sarıkamış, Iğdır, Kağızman, Ardahan, Artvin ve Oltu'yu Türkiye'ye devreden Kars Antlaşması'nın imzalandığı vagonu gezmek gerek. Lakin kapısı kilitli. Güvenlik görevlisi Levent Bey'den rica ettik. Açtı kapıyı. Aslında bize verilen ve geri verdiğimiz anahtar meğerse vagonunmuş diye düşünüyorum şimdi. Vagonun içi Kars'tan bile soğuk. O ise kazak gömlekle. Gün içinde, şu alemdeki en şahane adamlardan Recep'ten "Banyo havalandırmalarına panjur mu, yoksa normal pencere mi koyacağız?" telefonu aldığım esnada şehirde hava sıcaklığının 22 olduğunu öğrenen ben o an eksi 15'te yürümekteydim. Bir garip his işte; vagonda soğuğu derin hissettik, hiç üşümediğimiz kadar üşüdük. Kesinlikle gezmek gerek ama! Mutlaka içinde olun. Bir de ilginç sobası var, bir tür kalorifer.

Müzenin içindeki kısa soluk anı iyi geldi. Bu kez tabyaların altındaki, müzenin üst tarafında kalan Alparslan Caddesinden yürüyoruz, yolun ikiye ayrıldığı noktada biz Halit Paşa Caddesinden devam edeceğiz. Önemli peynircilerden bazıları bu cadde üzerinde, hatta alışverişi yapacağımız da. Yakın yerlere giden otobüs terminaliyse bir arkasına geçmeyi gerektiriyor. Otelimiz bu cadde ile Atatürk Caddesinin kesiştiği noktada. Bir çarşı içi de yaptık bu arada, hatta Booking com'da en çok beğeni ve  not alan, odalarının küçüklüğü nedeni ile tercih etmediğimiz otelin önünden de geçtik. Bulunduğu alanın sıkışıklığı ve gürültüsü ve küçük lobisi nedeni ile seçimimizin sevincini yaşadık.

Bugün ikinci kez ama farklı bir yerde piti yiyeceğiz. Aynı yerde üçüncü kez yeme arzusu duyacağımızdan henüz haberimiz yok. Hissimiz var ama! Hatta bundan eminiz.

Akşam sinemaya gitmek için otelden ayrıldığımız sırada asansörde karşılaştığımız ve Kars'ta ilk günleri olan bir çiftin soruları üzerine burayı önereceğimizden de haberimiz yok henüz.


 Benim Kars'ım için buradan lütfen.


Doğu Ekspresi ve Kars. Nedir, nasıl bilet alınır, tren ve yolculuk nasıldır içinse buradan lütfen.


Fotoğraflar Nikon L23 ile...

Çıldır Gölü, Sarı Sazan, Kızakçı Tuncay ve Cenk

 Öncesi...

Şimdi istikamet Çıldır; 40 km civarı Kars'a dönüp yaklaşık 75 km kadar daha devam edeceğiz. Ani'yle vedalaşıyoruz. Bizde bıraktığı izler derin ve duygusal. Oktay'ın sayesinde yaşadık biz Ani'yi. Ayrılmak hüzünlü.  Etrafımızda Ocaklı Köyünün aydınlık yüzlü, güzel çocukları var. Kızlı erkekli. Bazıları kardeş. Anne emeği ürünlerinden aldığınızda yüzlerinde oluşan, sessiz ve kadim bir tebessüm; fakir yaşamın içine dokunmuş ekmek, aşa katkının sevinci. Onlar özbeöz Ani'li.

Siunuk Kralı Vasak'ın kızı Ermeniler Kraliçesi Katranide'in Büyük Katedralin duvarına yazdırdığı şu sözcükler, seven bi kadın profilini en sessiz haliyle ama üst perdeden bırakıyor kalbinize. Duygusu derin, izi kalıcı. "Ermeni devrinin 450nci yılında(1001)... Tanrı ve Ermenilerin ruhani lideri Katolikos tarafından onurlandırılmış Sarkis ve Ermeni ve Gürcüler şahenşahı Gakik'in şanlı hükümdarlığı zamanında, ben, Siunuk Kralı Vasak'ın kızı, Ermenilerin Kraliçesi Katranide, kendimi Tanrı'nın lütfuna emanet ederek zevcim Gagik şahenşahın emri üzerine, Ulu Simbat'ın temelini attığı bu kutsal katedrali inşa ettirdim." Oktay öyle güzel kurdu ki cümleleri; duygulu, sanki tam tercüme edemiyormuş gibi, öyle tatlı bir edayla. Güzeldi. Yakıştı.

Ani artık geride. Muhteşem bi beyazlık üzerindeyiz. Parlak bi güneş. Ani ile Kars arasında Ani lehine 10 derecelik bi fark varmış. Cenk dedi. Ani'de en az iki saat yürüyeceğinizi de düşünürseniz ona göre giyinmekte yarar var. İnce ama katmanlı giysiler, ısıya göre çıkarılması kolay olan. Biz çıkardıklarımızı arabanın bagajına bıraktık.

Yol keyifli, sürücü güven verici. Bir arabada olduğunuzu çoktan unuttunuz. Ufacık bi tedirginlik yok. Her şey Cenk'e emanet. Yolda sordu Cenk,  "Balık yiyecek misiniz?" Çıldır'a gelmişken yemeden olmaz! Cenk aradı, "Beş kişilik, cam kenarında, güzel bi masa ayırın." "Atalay Abi orada mı?".

"Altı kişilik olsun." dedim. Israrla. Kabul etmedi. Olması gerektiği an var. Çekilmesi gerektiği anda yok.

Manzaralar, geçilen her köy, her virajın ardı muhteşem. Göle ulaştık. Uçsuz bucaksız bir beyazlık. Donmuş gölün resmini çekmek istiyoruz. Cenk "İleride gölün tamamını gören bir tepe var,  çok daha güzel görünüyor." dedi. Kabulüz. Geldik galiba. Bir virajın soluna  yanaşıp park ediyor. Güvenli bir yer. Tepe. Manzara muhteşem, güneş de.  Her şey olağanüstü. L23 alınmasın ama daha geniş açı çekebilen bi makine mi olsaydı?

Atalay'ın Yeri. Sevimli, sıcak. Tam da olması gerektiği gibi. Masamız güzel. Çıldır Gölü muhteşem. Güneş masamıza düşüyor. Kızakçılar görev başında. Yanlarında getirdikleri küçük kızakları ile kayan çocuklar cıvıltılı. Anneler tetikte. Kızak  turu kişi başı 10 TL. Gençler arzulu. Aman dikkat! Kaymayın.

Arka masamızda bi inşaatçı ya da tüccar çocuğu; zengin, yerel, havalı ama sevimli. Kız arkadaşı ile. Peynir rakı söyledi. Kız içmiyor. İzmir'e gidecek. Üniversiteli. "Ege kızları seni harcar" diyor. Belli ki kızı kaparlar  diye korkuyor. Her şey dilinde. Dilse incitici değil. Tatlı bi kabalığı var. Sevimli yani. Yerel. Aslında kızacağınız, tepeden bakıp eleştireceğiniz cümlelerine bir türlü kızamıyorsunuz. Doğal. Kız gülüyor, hiç incinmiyor. Dil incitmiyor aslında! Niyet de.

Garsonlar çalışkan, eski usul gibi. Mekân'ın hikayesi sağlam. Sahibinin de. Sarı Sazan her balık gibi kesinlikle rakıyı çağırıyor. Göl de. Hani şöyle öğleden biraz sonra oturup akşam üzeri kalkmalık bi keyif için her şey var burada. Sarı Sazanlar çok kere okuduğunuz gibi kızgın ve bol yağda kızartılıyor. Balığın bol, çeşitli ve olması gerektiği kadar yağlandığı ve muhteşem pişirildiği bi deniz şehrinden gelmiş insan bilmişliği yapıp da sazan tipi göl balıklarına burun kıvırma ukalalığında bulunmayacağım. Zaten Sarı Sazan da buna izin vermiyor. Lezzetli, özgün pişirilmiş. Porsiyonlar bol, yanında salata ve turşu. Çatal bıçakla girişmeyin ama! Elle yemesi güzel. Bana kalkan balığını çağrıştırdı mesela.  Tadını çıkarmak gerek. Keyifli iş Atalay'ın Yerinde göle bakarak balık yemek. Ben içmedim ama masamızda rakı vardı. Fotoğraftaki en şahane yol arkadaşımın teki. Bi de Rizzoli'nin dublesi. Bu da ukdem olsun  dedim. Bir hayalim var.  Kısmetse yaza.

Kızaklara da binmek gerek di mi ama? Zaten göl sizi kesinlikle çağıracak. Tuncay güzel adam. İşini seviyor, gururlu, kızak yarışlarının geleneksel ve efsane şampiyonu. Atlarının adını sorduk. Evlatlarından söz eder gibi söyledi. Gururla. "Bu Yavuz, bu da Bulut.", "Memnun olduk Yavuz."," Memnun olduk Bulut."

Tuncay konuştukça, başlangıçta sadece at olan iki varlık, bi başka şey oluyor gözünüzde. Hayatınıza o an ve tepeden giriyorlar. Kimlik oluyorlar. O Yavuz derken aklımda  buzları yara yara giden bir fırkateyn canlandı. Bulut derken de uçak. Bulutların altında, güneşe paralel ve gölün üzerinde süzülen masal bi uçak. Esinlendiğini düşündüm adları koyarken. Misal Yavuz Zırhlısından. Sormadım. Hissettim. Soracağım bi gün ama. Yazacağım da. Göl maviyken. Atalay'ın Yerinde önümde bi tek rakı varken.

Bizim çocuklar önden bindi, biri kızakçının yanına. Fotoğraflarını çekmemi istediler.Tuncay izin vermedi. "Fotoğraf çekme işi bizde," dedi. Bizim turda anladım bunu. Dönüş noktasında durduruyor atları Tuncay. Gölün en güzel noktasında. Her tarafınız alabildiğine göl. Tepenizde şahane bir güneş. Alıyor makinenizi veya cep telefonunuzu. Geçiyor karşınıza. Uygun iki açı buluyor, kendince ve estetik. Çekiyor iki poz fotonuzu. Sonuç güzel. Bi ritüeldi bu. Tuncay'ın ritüeli. Size özel gibi. Keyifli bir kare hayatınızda.. Duygusu özel. Hissiyatı şık.

Aslında çocuklar tur atarken Cenk'le sohbet etmiştik, tam da dilek ağacının önünde. Keyifliydi. Meğer Samsun'a gelmiş. Halası ve eniştesi Samsun'da yaşıyorlarmış. Kuzeni büyük ilçelerden birinde doktormuş. Bafra'da Bafra Pidesi yemiş. Halasının evi bizimle aynı semtte imiş. Piazza'yı çok beğenmiş. Bir daha geldiğinde mutlaka ara dedik. Seni ağırlamak isteriz dedik. Biz Cenk'i çok sevdik.

Cenk güzel adamın altını bi kez daha çizmek isterim tam da şurada. Bunu otele bıraktığı ve vedalaştığımız anda bizzat kendisine de söyledim. Hayatta çok nadiren "Ben bu insana kefilim" derim. Cenk bunu hak edenlerden. Tüm yolculuğumuz boyunca hem vardı hem yok. Çekilmesi gerektiği anda sizi, sizinle baş başa bırakmayı biliyor. Bir gram bile huzursuzluk hissettirmiyor. Çok beklettik mi acaba tedirginliğini gram yaşatmıyor. Rakınızı içip balığınızın tadını dibine kadar çıkarmanıza olanak sağlıyor.

Kızaklara keyfinizce binebilir, dilediğiniz kadar fotoğraf çekebilirsiniz. Hiç bir anda yüzünde ufacık ama ufacık dahi huzursuz edici bir ifade yok.

Aslında minibüs turları da düzenliyorlarmış. Taksici olan babasıymış. Tur işleri Cenk'lerde. Tura isterseniz Sarıkamış da dahil. Sayıca az iseniz minibüs turu daha hesaplı. Toplam rakam üzerinden değerlendirdiğimde kişi başı 20-25 TL gibi kanımca. Verdikleri fiyatı oteller ikiye katlayıp müşteriye sunuyorlarmış. Tur için gitmeden arayın Cenk'i. Telefonu: 0536 844 78 28. İsterseniz bahsedin. Samsunlu biri deyin, seni yazacağım demiş deyin.

Ve yeniden Kars'tayız. Saat 16.30. Toplam 8 saat Cenk'le birlikteydik. Yol kenarında Muzaffer Abi bekliyor. Yoldayken aramıştı. Cenk'ten anahtar aldı. Eğildi camdan ve sordu: Memnun kaldınız mı?
Beş kişilik koro: Çoooooooooooooooooooookkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk:))))) 

Akşam yemeği için bir önceki akşam karar verdiğimiz gibi  Hanımeli'ndeyiz.  Kaz Evi  ile ilgili düşüncelerimizi kıyaslamak gerek. Sonuçta Kars dendimi öne çıkan iki mekandan diğeri Hanımeli. Ambiansına, lezzetine bakmadan, test etmeden olmaz.  Kaz Evi'nden çıktığımız ilk akşam önünden geçerken mekanla ilgili olarak bizi etkileyen bir şey olmuştu. Bu kez tadılacaklar listesinde Piti de var üstelik.

Güzel ve keyifli bir yemekti.  Hava  fena halde sert. İçeri girerken ve dışarı çıkarken kapı açıldığı an da soğukla buluşan sıcak havanın oluşturduğu buharlaşma muhteşem. Soğuğun en keyifli hali.

Kars caddelerinde gece yürümek güzel. Cam gibi buzlara bir gün içinde alışıverdik, kaldırımlarda yürürken yol seçmeyi öğrendik. Alana bir Karslı kadar hakimiz artık. Karabağ otelinin önünden geçip ki kendisi Orhan Pamuk romanının baş kahramanlarından biridir, Atatürk caddesine kıvrıldık. Kaldığımız süre içinde en çok kullanacağımız cadde olacağını henüz bilmiyoruz. Bazalt taşlı, gecenin karanlığında iyice koyulaşmış kadim bir binanın önünden geçerken dikkat kesilmiştik. Muhteşem koyuluk içindeki pencerelerinden yansıyan ışık ve caddeye bakan sessiz ve yalnız masaları, hemencecik film makinasını çalıştırmış, kısa metrajlı pek çok birikmişliği ard arda sıralayarak şahane hissiyatlar oluşturmuştu. Orada olunması artık mutlaktı; bina tüm hücrelerimizi ele geçirmişti çünkü. Dönüş yolunda karşıdan fotoğrafını çektik önce, sonra göz koyduğumuz pencere önü masalardan birine konuşlandık. Her ne kadar onlar kış bahçelerini önerseler de biz sakinliğini sevmiştik Kars'ın. Kendi olma halini.

"Bir Türk Kahvesi lütfen, orta şekerli."

"Bir filtre kahve ve tiramusu lütfen."

Bu da Muzaffer Abi'nin kartı. İsterseniz organizasyonu onunla da yapabilirsiniz. O da Cenk'i yollayacak,  Ani, Çıldır için. Taksi ihtiyacınız olduğu her an yanınızda olacak kesinlikle. Dedim ya güzel adam, tatlı dilli.

Kalenin Bayır Düzü-Kars için buradan lütfen

Doğu Ekspresi ve Kars. Nedir, nasıl bilet alınır, tren ve yolculuk nasıldır için buradan lütfen.

Fotoğraflar Nikon L23 ile..

Ani, Çıldır ve Cenk

Uykusuz...

03/02/2016

Muzaffer abi şeker adam. Kaz Evi'ndeyken çocuklarla mutabık kalıp aradığımızda sabah 8'e tamam dedi. Birazdan geri aradı, çocuklar vaz mı geçti endişesi yaşadı. O, "Biz 8'de kalkmayız 8.30 olsun." deyip saati öteledi. Masalara huzur geldi, sonuçta bi günleri var.

Gardan otele getirirken 100TL fiyat vermişti. Kaz Evi'nde çocuklarla mevzuyu konuşurken, lokanta çalışanlarından biri "Sayı artınca fiyatı artırırlar," diye uyardı. Aradık. Muzaffer abi 125 dedi, 120'ye geldi. Ben anlamayıp "125 mi?" diye yineleyince, "Ya aramızda mevzu değil, o kadar da indirimimiz olsun." diye işi tatlılaştırdı. Çocuklar razı; üç onlar iki biz, beşe bölünce kişi başı fiyat gayet makul, sonuçta Ani gidiş dönüş 80 km'den fazla, yol şartları ağır. Oysa otelde sorduğumda resepsiyon fiyat almıştı. 150 TL. Aslında fiyatın 80 TL civarında olduğunu biliyorum. Dedim ya piyasa durgun şöför esnafı bana uzak değil, dertlerinin farkındayım. Bi de alacağınız hizmetin kalitesi söz konusu, eldeki bir gelecek ikiden iyidir, önemli olan finalde helal olsun demek! Başka tüyolarım da var aslında, bilgilerin hepsi Cenk'ten. 

Sabah 8.20. Telefon çaldı, Muzaffer Abi "Genç bi çocuk," dedi "Sakallı, Hyundai araba ile,".

Biz hazırız, otelin kale manzaralı terasında sıkı ve keyifli ve de anormal peynir çeşitli bi kahvaltı yapmışız.

Asansör, lobiden geçiş, önce yanlış arabaya yöneliş ki o da sarı ve Hyundai; şöförü yok, bi yere gitmiş.  Oradaki kişiye sorma, sakallı olduğunu teyit etme. Herhalde tam 8.30'da başında olacak diye düşünme, biraz bekleme ve sonra otelin diğer tarafında asıl Hyundai'yi görme. Bingo. Sakallı  sürücü. Hava sert, derece -20. Hyundai 2015 model, genç bi adam şöförümüz, düzgün, temiz yüzlü, güvenilir. Arabadaki sohbet esnasında öğreneceğimiz üzere Muzaffer Abi'nin oğlu.

-Adın ne? 

-Cenk, 

-Ben de Buraneros.

-Çocukları öğretmen evinden alacağız. 

-Çıldır'a da gitsek fiyatlar ne Cenk? 

-250-260 TL civarı. 

-Baban 200 demişti. 

-Sorun yok.

-Ani, Çıldır, ikisini 300'e bağlayalım mı? 

-Olur abi. 

Çocuklar kapıda, heyecanlı. Aldık, Çıldır fiyatına okeyi verdiler, hatta uçtular. Bi günde iki kuş. Yarın uçacaklar.

Ani Harabeleri ve Çıldır aynı hatta değil. Önce Ani'ye gitmek daha akıllıca. Çünkü tekrar Kars'a dönüp Çıldır yoluna sapıyorsunuz. Gidiş dönüş minumum yüzelli kilometre. Üstelik yol şartları daha ağır. Ama Cenk'e vız geliyor bu. Sürücü güven ve huzur vermeli değil mi? Bu Cenk'te fazlası ile var. Hiç fren yapma ihtiyacı duymadık. Ayağı ile sacı delmeye çalışan yan koltuk yolcuları bilirim.  Araba kiralamayı düşünmedik değil. Lâkin bu şöförlü bir hizmet; sıkıntıya gerek yok, kira bedeli, yakıt aynı hesap, üstelik göreceksiniz ki istediğiniz yerde duruyor ve sizi bekliyor.

Ani Harabeleri ve Çıldır'ı bir arada çıkarmak planlı tur gibi; tam rakı vaktinde Çıldır'dasınız. Ani'de yaklaşık iki saat yürüdünüz, üstelik düz bir alan değil. İnip çıktınız. Süper antreman ama. Bize vız geldi, anlamadık. Size de iyi gelecek, tembelliğe lüzum yok. Ani bu; şaşırtıcı ve sarsıcı, hikayeleri sağlam. Misal o gün 16,5 km yürüyüp 33 kat karşılığı yükseklik çıkmışız. Günlük yürüme mesafemiz 10'un altına hiç düşmedi. Yürümeyeceksen Kars'a hiç gitme. Keyifli şehir vesselam.

Ani'nin adı olmuş Anı. Müze Müdürlüğünden aldığınız kitapçıklarda da öyle. Bunu ilk Cenk'ten duyduk. Garip milletiz vesselam, kompleksli. Kardeşim, işte bu, bu, bu adamlar bizden asırlar önce burada yaşamışlar, yurt onların yurdu, saygı duy değil mi ama? Nerede.

Sınır bölgesi. Karşı Ermenistan. Cep telefonlarına dikkat, yurt dışı tarifesi. Mesajlar geliyor. Misal "Ermenistan'a Hoş Geldiniz," misal Sağlık Bakanlığından başınız derde girdiğinde aramanız gereken bi numara falan gibi. Yolda Cenk uyarmıştı. Kapatın Ani sürecinde. Dönüşte memlekete de hoş geliyorsunuz zaten.

Ani'de ve surların önündeyiz. Müze görevlileri henüz gelmemişler. Güvenlik görevlisi orada. Cenk selamlaştı. Oktay köyden, güvenlik görevlisi, güleryüzlü, sordu: "Rehberlik hizmeti ister misiniz?"   Şahsen ben Ani'liyim, hem de kadim. Çocukken ve üstelik de yasak bölge iken gezmişim, doya doya. O zaman çekemediğim fotoğrafları çekeceğim. Çocuklara sordum, istiyorlar. Ücret gönlünüzden ne koparsa.

Oktay da şahane bir adam; iyi dinlemiş, özümsemiş, hissetmiş... kullandığı dil şahane. Rehber üslubunu kapmış, akademisyen dilini de, dinledikçe... Sentezlemiş, yerel efsaneleri de duyarak büyümüş ve şahane bi üslup oluşturmuş, sonuçta toprağı, konuya hakim. Çocuklar gördükleri bir şekle gamalı haç deyince, "Gamalı haç değil, o bir svastika." deyiverdi; incitmeden, siz küçüksünüz bilmezsiniz şefkati ile, tatlıydı. Ateş, su, hava, toprak. "Ve tahta." Kahkahalar. Espri ennnn şahane yol arkadaşımdan. Bu svastikanın bi özelliği daha var. Onu Oktay'dan dinleyin bence.

Çocuklar çok tatlılar, üniversite öğrencileri. Gizem ile Gülce Work and Travel'da tanışmışlar. Boston'da. O günden beri yol arkadaşı olmuşlar. Meraklılar. Fırsat buldukça geziyorlar. İki saatten fazla zamanı Ani'de geçirmemizin sebebi onlar. Oğulcan tatlı, yakışıklı, kızlardan Rizzoli'nin arkadaşı.

Ani hikayesi kuvvetli şehir, en meraksızı bile iki saate yakın tutmayı başarıyor içinde. Karşıda Ermenistan'ı görmek ilginç geliyor gençlere. İpek yolunun en önemli geçiş yollarından biri. Arpaçay'ın en derin yerinin beri yakası bizim, öte yakası onların. Aras'ın kolu. Sadece ayakları kalan köprünün bir ayağı bizde bir ayağı onlarda.

Ben çocukken de orası Ermenistan'dı. Başkenti de Erivan. Posof'tan ışıklarını seyretmiştik bi gece. Pırıl pırıldı. Demişlerdi ki propaganda amaçlı. CCCP (SSCB)dönemi. Kars sokaklarındaki ilk duygum, Doktor Jivago filmindeki görsellere eş olmuştu.. Kapalı Rusya'ya ilgim olduğunu, merak ettiğimi, o hali görmek ve bir gezgin olarak tam da oralı gibi yaşamak istediğimi herkes bilir. Duyduğum efsaneler yüzünden bi masal ülke idi benim için. Gerçekte olmayan, diğer ülkelere benzemeyen en fantastiğinden bi masal ülkesi. Heyecan duymuştum, hava yine sertti, mevsim yazdı.  Önce bir askeri birliğe uğramıştık, en amcam Kars Ziraat Bankası'nın müdürü idi.  İzin almak gerekti! Ne esrarengiz.

Termeli bir üsteğmen rehberlik etmişti bize, hem de uyarmıştı. El kol sallamayın, işaret etmeyin, ateş yakmayın, bağırmayın, sigara içmeyin, fotoğraf çekmeyin falan diye. Karşıda nöbetçi kulübeleri vardı. Hâlâ var. Yüz metrede bir. Soğuk savaş yılları. Onlar kızıl kominist sonuçta. Öcü. İkinci dünya savaşı askerleri gibiydiler. Uzun paltolar, miğferler, ateşe hazır, omuza asılmış eller tetikte ve bel hizasında tüfekler. Kızıllar! Bi de sınır hikayeleri. Kahramanlık öyküleri.

Heyecanlıydı, anlatması da havalı. Çocuklara da anlattım. Size anlatmasam olmaz. Bi kaç yıl sonra. Lisedeyim, ders tarih. Hocamız Pembe Hanım. Tam anlamıyla öğretmen. Tarih dersine yakışıyor. Alımlı. Ciddi. Tarih dersi ile ebedi sorunu olan bi öğrenciyim. Tarihle değil ama.  Allahtan sosyal derslerinin ortalaması alınıyor. Her biri 2,5 puan değerinde dört soru muydu yoksa biri dört diğer ikisi 3 puan değerinde üç soru mu pek hatırlayamıyorum. Sorulardan biri Ani ile ilgili. Sınavdayız.

Ben gördüklerimden ve dinlediklerimden tam bir sayfa yazdım. Diğer iki soru kem küm. Misal bir çok kaynak ve rehberimiz Oktay, Ani nüfusunun yaşadığı büyük depremden önce 150 bin olduğunu söylüyor. O gün bizim üsteğmen üçyüzbin demişti. İki büyük deprem geçirdiğinden söz etmişti. Kars'la ilgili çok da iyi bir kitaptan söz edeceğim. Bir sonraki yazıda ama. Böldüm ya bu yazıyı, bayağı uzadı çünkü. O diğer kısımda kaldı. Bütünlük bozulmasın. O nedenle yani. Bir hinlik yok işin içinde. Güvenin.

Neyse, gelelim notların okunma gününe. Buraneros dokuz. Rakamla da 9. İnanılmaz!

Üniversiteli çocuklara dedim ki tam da Ani'deyken, çok gezen biliyormuş demek ki, kanıtı bu. Espri tabii ki. Yılların münazara konusu işte!. Uzatmaya meyyalim. Aslında uzattım da. Affola. Ha unutmadan, dışarıda köyün gül yüzlü çocukları saracak etrafınızı, ev yapımı hediyelik eşyalarla. Sevindirin. Fiyatlar 5-10 TL.

Tuncay, Yavuz ve Bulut, Çıldır, Sarı Sazan, günün ruhları dürtükleyen saatinde göle karşı bi tek rakı, telefon numaraları ve daha fazlası için buradan lütfen

Doğu Ekspresi ve Kars. Nedir, nasıl bilet alınır, tren ve yolculuk nasıldır içinse buradan lütfen.

Fotoğraflar Nikon L23 ile...